برای این که متوجه شوید در کدام قسمت خانه باید از نور سرد و در کدام قسمت از نور گرم استفاده کنید، باید جوانب مختلفی را بررسی کنید. اولین موردی که باید مدنظر شما باشد، کاربرد هر فضا یا اتاق است. به‌عنوان‌مثال در مکان‌هایی همچون کافی‌شاپ، رستوران و هتل بهتر است از رنگ‌های گرم استفاده شود تا فضای دوستانه و صمیمی برای مشتریان خلق کنید. همچنین برای مکان‌هایی مثل مطب، بیمارستان، موزه و مکان‌های هنری بهتر است از نور با رنگ سرد استفاده کنید تا حس و حال شادابی را به افراد انتقال دهد.
مورد دیگری که در انتخاب رنگ باید مدنظر قرار دهید، امکان تطبیق رنگ نور با دکوراسیون و طراحی فضا است. مثلاً اگر وسایل منزل به‌گونه‌ای است که استفاده از نور سرد مناسب آنها است، بهتر است نورهایی با رنگ سفید و آبی را به کار ببرید تا هماهنگی منزل و میزان نور حفظ شود. باتوجه به مقدمه‌ای که تا این جا شرح دادیم، در این مقاله قصد داریم به چیستی نور سرد و کاربرد آن بپردازیم. شما نیز اگر می‌خواهید بدانید نور سرد چیست، با ما همراه باشید.
دمای نور یعنی چه؟
عموماً نور را با دو مشخصه معرفی می‌کنند: نمایش رنگ و دمای رنگ. نمایشگر نور قابلیت و وظیفه نمایش نور را بر عهده دارد و بیان می‌کند که چگونه میتوان رنگ‌ها را با استفاده از نور خاصی مشاهده کرد. این شاخص را با رندر نشان می‌دهند که مقیاس آن از 1 تا 100 Ra است. میزان Ra در روز برابر با ۱۰۰ است و در مکان‌هایی همچون فروشگاه‌ها این مقیاس برابر با ۹۰ Ra است. دمای رنگ نور نیز بر حسب درجه کلوین محاسبه می‌شود. دمای نور در داخل خانه از ۲هزار تا ۶۵۰۰ درجه کلوین متغیر است. هرچه دمای رنگ نور بالاتر باشد، نور سردتر است. بنابراین در ۱۲۰۰ درجه کلوین، نور ساطع‌شده گرم است و دمای آن هم‌اندازه با دمای نور شمع است. نور روز نیز در گروه نورهایی قرار می‌گیرد که آنها را نور سرد خطاب می‌کنند و دمای آن ۵۶۰۰ درجه کلوین است. نور گرم در طیفی بین زرد و قرمز قرار دارد و نور سرد نیز در طیفی بین سفید تا آبی قرار دارد.
اصطلاحات کاربردی مختلف درباره نورپردازی را در مقاله اصطلاحات نورپردازی مقدماتی معرفی کردیم.
روش تشخیص دمای رنگ مناسب فضا و حس‌وحال ساختمان
با کمک دمای کلوین می‌توانیم نورپردازی متناسب فضای مدنظر خود را به‌راحتی انتخاب کنیم و به حس و حال و احساسی که می‌خواهیم دست پیدا کنیم. اصولاً دمای کمتر از ۳هزار درجه کلوین را نور گرم یا بعضاً سفید گرم می‌نامیم که رنگ‌هایی مانند نارنجی، قرمز و زرد را شامل می‌شود. از ۳هزار به بالا (معمولاً تا ۴۵۰۰) را نور سفید سرد یا روشن می‌نامیم که شامل نورهایی با رنگ آبی و سفید می‌شود. همچنین دمای بیش از ۴۵۰۰ درجه کلوین را دمای رنگ روز می‌دانیم و لامپ‌هایی که نور خود را با این دما منتشر می‌کنند، لامپهای تقلیدکننده نور روز، مانند آبی متمایل به سفید، می‌نامیم.
در ساعات روشنایی روز، بهتر است مانیتور خود را با دمای رنگ پیش‌فرض ۶۵۰۰ درجه کلوین نسبتاً خنک نگه دارید و در شب، دمای رنگ باید گرم‌تر و حدود ۳۴۰۰ درجه کلوین باشد.
از نور گرم نیز مانند نور سرد در فضاهای مختلفی استفاده می‌شود. در مقاله نور گرم چیست، مکان‌های مناسب برای استفاده از نور گرم و منابع انتشار نور گرم را معرفی کردیم.
نور سرد مناسب چه فضاهایی است؟
هنگامی که اکسیژن با کلسیم، آدنوزین تری فسفات (ATP) و ماده شیمیایی لوسیفرین در حضور لوسیفراز یک آنزیم بیو لومینسانس ترکیب می‌شود، نور تولید می‌شود. برخلاف لامپ که علاوه بر نور، گرمای زیادی نیز تولید می‌کند، مثلاً نور کرم شب‌تاب یک نور سرد است، بدون اینکه انرژی زیادی به‌عنوان گرما از دست برود. از آن جایی که نور سرد خاصیت شادابی و اصطلاحاً سرحال کردن را به افراد انتقال می‌دهد، بهتر است در مکان‌هایی به کار رود که افراد نیاز به روحیه بهتر و حال خوب بیشتری دارند. به همین خاطر معمولاً در بیمارستان‌ها از نور سفید یا آبی استفاده می‌شود که کمک بسیاری به بهبود حال روحی و شادابی بیماران می‌کند و این افراد را قادر به تحمل فضای بیمارستان و شرایط سخت بیماری می‌کند. همچنین در جاهایی همچون موزه‌ها و فضاهای هنری نیز از نور سرد بهره گرفته می‌شود، چرا که این نور و رنگ می‌تواند به بهتر نشان‌دادن اجزای مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و سایر عناصر هنری کمک کند.
همچنین نور سرد در مغازه‌ها و محل‌های کار استفاده می‌شود، چراکه در این مکان‌ها مشتری نیاز دارد اجناس داخل مغازه را ببیند. همین اصل نیز برای منازل هم می‌تواند صدق کند. چراغ‌های با نور سرد برای امنیت، در گاراژ، حمام، آشپزخانه و فضای کار بهتر هستند. در اتاق‌های چندمنظوره، بسته به نحوه استفاده از اتاق، میتوان از نورهای گرم و سرد استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال، در اتاق‌خواب با نور سقفی گرم، میتوانید یک لامپ با نور سرد روی میز برای مطالعه داشته باشید.
نور در مکان‌های مختلف تأثیر و کاربرد خاصی دارد. یکی از این مکان‌ها محیط کار است. برای اطلاع از کاربرد و تأثیر نور در محیط کار، به مقاله تأثیر نور در محیط کار مراجعه کنید.
منابع انتشار نور سرد
منابع متعددی برای انتشار نور سرد وجود دارد که عبارت‌اند از:
- لامپ ال‌ای‌دی
- گیاهان
- کرم شب‌تاب
- قارچ
- ماهی وایپر
- ماهی اژدهای سیاه
- چتر دریایی
- ماهی انگلر
- کرم درخشان
این موارد را در ادامه به طور کامل توضیح خواهیم داد:
لامپ ال‌ای‌دی
لامپهای ال‌ای‌دی یک تکنولوژی روشنایی هستند که به‌سرعت در حال توسعه و پیشرفت هستند و یکی از کم‌مصرف‌ترین لامپهای موجود در بازار هستند. در مقایسه با لامپهای رشتهای، میتوانند حدوداً ۷۵درصد انرژی کمتری مصرف کنند و ۲۵ برابر بیشتر از سایر لامپ‌ها عمر کنند، اگرچه ممکن است گرانتر نیز باشند. آنها معمولاً به دلیل خروجی نور خوب و باکیفیت بالا، در مقایسه با سایر انواع منبع نور مصنوعی، بسیار مورد توجه قرار گرفته و بازارپسند هستند.
روشنایی بهمراه مصرف انرژی کمتر
برخلاف نورپردازی سنتی، ال‌ای‌دی‌ها در آب‌وهوای سرد بیشتر می‌درخشند و به همان اندازه در شرایط محیطی دیگر کارآمد هستند. این به معنای روشنایی با مصرف انرژی بیشتر است، زیرا ال‌ای‌دی‌ها به مصرف انرژی بسیار کمتری نیاز دارند که منجر به انتشار کربن و قبض‌های برق بالاتر می‌شود. بنابراین میتوان لامپهای ال‌ای‌دی را در گروه سردها نیز قرار داد. از ۲۷۰۰ تا ۳۵۰۰ درجه کلوین، نور گرم از لامپهای هالوژن و رشتهای سنتی ساطع می‌شود. اما زمانی که به دمای بیش از ۴ هزار درجه کلوین می‌رسیم رنگ نور سفید شده و در دمای بالاتر از ۶ هزار درجه کلوین، ال‌ای‌دی‌ها قادر به انتشار نور سرد هستند.
گیاهان
تعدادی از گیاهان بیو لومینسانس که به شکل مصنوعی و انسان‌ساز توسط دانشمندان رشد و نمو یافته‌اند را میتوان منبع انتشار نور سرد دانست که در آپارتمان‌ها و بیمارستان‌ها کاربرد بسیاری دارند.
کرم شب‌تاب
ازآنجایی‌که کرم شب‌تاب در بدن خود یک فرایند شیمیایی به نام نورتابی شیمیایی صورت می‌دهد، می‌تواند انرژی نور در محیط پیرامون خود منتشر کند. این نوع کرم با تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی نور، لومینسانس شیمیایی صورت می‌دهد. دلیل اینکه کرم شب‌تاب یکی از انواع منابع نور سرد محسوب می‌شود این است که این کرم در حین انتشار نور به‌هیچ‌وجه افزایش دما در بدن خود تجربه نمی‌کند.
قارچ
تعدادی از قارچ‌ها قابلیت انتشار نور دارند بدون این که باعث گرم‌تر شدن اتاق شوند. به همین علت میتوان این‌گونه قارچ‌ها را نیز در گروه منابع نور سرد قرار داد.
ماهی وایپر
روش این نوع ماهی در به دام انداختن طعمه‌های خود که اغلب ماهی‌های کوچک هستند، بیو لومینسانس است. ستون فقرات پشتی ماهی وایپر متشکل از پوشش نازکی از فوتوفرها است که به این نوع ماهی کمک می‌کند تا انرژی نوری از خود منتشر کند.
نور خورشید، نور ستارگان و صاعقه از دسته نورهای طبیعی هستند. برای آشنایی با نورهای طبیعی میتوانید به مقاله مشخصات نور طبیعی چه چیزهایی هستند، سر بزنید.
ماهی اژدهای سیاه
ماهی اژدهای سیاه از دیگر موجودات دریایی است که قابلیت انتشار نور سرد را دارد.
چتر دریایی
از دیگر انواع منابع نور سرد که می‌توانیم در اطراف خود پیدا کنیم، چتر دریایی است. انتشار نور در چتر دریایی‌ها به روش بدون تغییر دما است که معمولاً در برابر موجودات مهاجم و شکارچی از این روش به‌عنوان مکانیزم دفاعی استفاده می‌کنند. از واکنش شیمیایی اکسیژن با ماده‌ای به نام لوسیفرین، بیو لومینسانس در چتر دریایی‌ها تولید می‌شود.
ماهی انگلر
این نوع ماهی یک امتداد میله‌ای روی پیشانی خود دارد که با آن انرژی نور را در محیط اطراف خود منتشر می‌کند. این ماهی غالباً به روش همزیستی باکتریایی، نور را تولید می‌کنند.
کرم درخشان
کرم‌های درخشان نمونه دیگری از منابع نور سرد هستند، چراکه این موجودات بدون گرم‌شدن، نور تولید می‌کنند. در مورد کرم‌های درخشان، واکنش شیمیایی که مسئول انتشار انرژی نور در محیط افراد است، در ناحیه شکم کرم‌ها انجام می‌شود. پوست کرم‌های درخشان از نظر طبیعی کاملاً نازک است و باعث تابش راحت نور و عبور آن از بدن کرم می‌شود.
نکته: در مهندسی پزشکی نیز منابع نور سرد استرایکر (Stryker) وجود دارد که از یک لامپ زنون برای ایجاد نور سرد و روشن‌کردن اتاق‌های عمل استفاده می‌کنند. این منابع را از طریق کابل فیبر نوری به اتاق‌های عمل و جراحی منتقل می‌کنند که نیاز به تکنولوژی و توانایی فنی بالایی دارد.
گفتنی است که علاوه بر تقسیم نور بر سردوگرم، یک تقسیم‌بندی دیگر از لحاظ طبیعی یا مصنوعی بودن نور نیز وجود دارد که در مقاله نور طبیعی و مصنوعی چیست، به‌طور مفصل در این باره صحبت کردیم.
کلام آخر
تشخیص دمای رنگ نور و کاربرد آن نه‌تنها در انتقال حس و حال مناسب است، بلکه برای زیبایی و تناسب فضا و دکوراسیون نقش ویژه‌ای دارد. باتوجه به این مسئله ما در این مقاله تلاش کردیم نور سرد و منابع آن را معرفی کنیم تا مخاطبین بتوانند در مکان‌های مناسب از آنها استفاده کنند.
به‌طورکلی ما باید با حساسیت بالایی دست به انتخاب ابزار نورپردازی و رنگ منتشر شده از آنها بزنیم، چرا که نمی‌توان بی‌توجه به مکانی که در آن هستیم، این کار را انجام داد. بنابراین بهتر است اگر توانایی و اطلاع کافی از این کار ندارید، از کارشناسان پیگیر شوید.
سؤالات متداول
فرایند تولید نور سرد به چه شکلی است؟
هنگامی که اکسیژن با کلسیم، آدنوزین تری فسفات (ATP) و ماده شیمیایی لوسیفرین در حضور لوسیفراز یک آنزیم بیو لومینسانس ترکیب می‌شود، نور تولید می‌شود. برخلاف لامپ که علاوه بر نور، گرمای زیادی نیز تولید می‌کند، مثلاً نور کرم شب‌تاب یک نور سرد است، بدون اینکه انرژی زیادی به‌عنوان گرما از دست برود.
کدام دسته از رنگ نور ال‌ای‌دی‌ها سرد است؟
از ۲۷۰۰ تا ۳۵۰۰ درجه کلوین، نور گرم از لامپهای هالوژن و رشتهای سنتی ساطع می‌شود. اما زمانی که به دمای بیش از ۴ هزار درجه کلوین می‌رسیم رنگ نور سفید شده و در دمای بالاتر از ۶ هزار درجه کلوین، ال‌ای‌دی‌ها قادر به انتشار نور سرد هستند.
کدام دمای رنگ مانیتور کامپیوتر یا صفحه موبایل برای چشم‌ها بهتر است؟
در ساعات روشنایی روز، بهتر است مانیتور خود را با دمای رنگ پیش‌فرض ۶۵۰۰ درجه کلوین نسبتاً خنک نگه دارید و در شب، دمای رنگ باید گرم‌تر و حدود ۳۴۰۰ درجه کلوین باشد.