روشنایی

انواع لامپ پرکاربرد

زمان مطالعه: 13 دقیقه

لامپ نوعی منبع نور است که شامل عنصری برای تابش نور در یک لوله یا لامپ بیرونی می‌شود و معمولاً در طیف مرئی تابش ایجاد می‌­کند. همچنین از واژه حباب (Bulb) نیز برای توصیف لامپ استفاده می­‌شود که یک پوسته شیشه­‌ای است که سیستم لامپ را در بر می­‌گیرد. در این مقاله به بررسی انواع لامپ پرکاربرد و ویژگی‌های آن­ها می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

انواع لامپ

انواع لامپ

انواع مختلفی از لامپ­‌ها در بازار موجود است، اما می­‌توان آن­ها را بر اساس مواد مصرفی، اصل کارکرد و بازدهی انرژی آن­ها طبقه­‌بندی کرد. این لامپ‌­ها به ترتیب عبارت‌اند از:

۱. لامپ رشته­‌ای

۲. لامپ هالوژن تنگستن

۳. لامپ فلورسنت

۴. لامپ فلورسنت فشرده

۵. لامپ بخار جیوه‌­ای

۶. لامپ متال هالید

۷. لامپ بخار سدیمی با فشار بالا

۸. لامپ بخار سدیمی کم‌فشار

۹. لامپ ال‌ای‌دی (LED)

در ادامه آن­ها را به‌تفصیل شرح می‌دهیم.

برای اطلاع از دلایل اختراع لامپ، توصیه می‌کنیم به مقاله چرا لامپ اختراع شد؟ سر بزنید.

گفتنی است، لامپ‌های دیگری نیز وجود دارد که تعدادی از این لامپ­‌ها عبارت‌اند از لامپ رومیزی، لامپ دیواری و لامپ­‌های خیابانی. البته این چراغ­‌ها از لامپ­‌های معرفی شده در مقاله استفاده می­‌کنند و تنها به دلیل کارایی­‌شان در مکان­‌های مختلف، اسم‌های متفاوتی دارند.

لامپ رشته‌­ای

چراغ یا لامپ رشته‌­ای یک منبع الکتریکی است که از طریق رشته­‌ای در درون لامپ عمل می‌کند؛ به این معنا که انتشار نور می­‌تواند از طریق گرمایش رشته ایجاد شود. این نوع لامپ­‌ها در طیف گسترده‌­ای از وات، ولتاژ و اندازه مجزا هستند. این نوع لامپ چراغ­‌های عمده و اصلی برق هستند و مخترع این نوع لامپ­‌ها ادیسون است. به‌طورکلی، این لامپ­‌ها از شیشه­‌ای شامل رشته تنگستن طراحی می­‌شوند. هنگامی که جریان از طریق این رشته تأمین می‌­شود، گرما می‌گیرد و نور تولید می­‌کند.

تاریخچه لامپ بسیار جذاب و شگفت‌انگیز است. برای اطلاع از این تاریخچه توصیه می‌کنیم مقاله چگونه لامپ اختراع شد؟ را مطالعه کنید.

این لامپ­‌ها عموماً شامل یک پایه شیشه­‌ای هستند که به پایه لامپ متصل می‌­شود و به اتصال­‌های برقی اجازه می­‌دهد تا در سرتاسر پوشش شیشه­‌ای، بدون نشت هوا یا گاز و با پشتیبانی سیم­‌های کوچک تعبیه شده در رشته و یا سیم­‌های سربی آن، کار کنند. در ساقه این رشته، سیم­‌های کوچکی تعبیه شده است تا از رشته و سیم­‌های سربی آن پشتیبانی کند. هزینه ساخت این لامپ­‌ها بسیار پایین است و به همین دلیل به طور گسترده­‌ای به‌منظور تأمین روشنایی فضاهای تجاری و خانگی استفاده می­‌شوند. رایج‌­ترین نوع لامپ­‌های مورد استفاده در منازل ۲۵، ۴۰، ۶۰، ۷۵ و ۱۰۰ وات هستند. برای اکثر اتاق­‌ها، یک لامپ ۶۰ وات کفایت می‌کند. یک لامپ ۲۵ وات نور کمی دارد اما لامپ‌­های ۱۰۰ وات نور زیادی تولید می‌کنند.

لامپ هالوژن تنگستن

لامپ هالوژن تنگستن

لامپ­‌های هالوژن تنگستن همچنین کوارتز ید و کوارتز هالوژن نیز نامیده می‌­شوند که نوعی از لامپ­‌های رشته­‌ای است و شامل رشته‌­ای از تنگستن است که در یک کاور شفاف جامد محصور شده است. این کاور با ترکیبی از یک هالوژن و یک گاز بی‌اثر، مانند برم یا ید، سر هم شده است. ترکیب فیلامنت و گاز هالوژن یک واکنش شیمیایی با چرخه هالوژن ایجاد می‌­کند که تنگستن محلول را مجدداً روی رشته سرب خالی می­‌کند و نگهداری و طول عمر این کاور را افزایش می­‌دهد. بنابراین این خاصیت باعث می‌­شود تا این نوع فیلامنت لامپ، نسبت به لامپ‌های رشته­‌ای معمولی، دمای بیشتری را تحمل کنند.

سایز لامپ­‌های هالوژن، امکان استفاده آن­ها در سیستم­‌های نوری جامد در پروژکتورها و ابزار نورپردازی را فراهم می­‌آورد. کاور شیشه­‌ای کوچک ممکن است در یک حباب شیشه‌­ای خارجی تعبیه شود. در مقایسه با لامپ­‌های فلورسنت و ال‌ای‌دی، این نوع لامپ‌­ها کارایی پایین­‌تری دارند.

لامپ هالوژن بسیار حساس و ظریف است و باید در نصب یا تعویض آن بسیار محتاط بود. برای این‌که بدانید چگونه این لامپ را باید نصب یا تعویض کنید، به مقاله نحوه تعویض لامپ هالوژن مراجعه کنید.

لامپ فلورسنت

حباب یا لامپ فلورسنت فرایند تخلیه گاز را با فشار کمتری انجام می­‌دهد (همراه با لامپ بخار جیوه) و با استفاده از فلورسانس نور مرئی تولید می­‌کند. در این لامپ، زمانی که جریان الکتریکی تأمین می­‌شود، گاز بخار جیوه را برای تولید نور فرابنفش در موج‌کوتاه تحریک می­‌کند و سپس باعث می­‌شود یک کاور فسفری در داخل لامپ چشمک بزند. قابلیت اصلی یک لامپ فلورسنت این است که در مقایسه با لامپ­‌های رشته­‌ای، انرژی الکتریکی را به بهره‌وری بالاتری به نور تبدیل می­‌کند.

معمولاً بازده نوری لامپ­‌های فلورسنت از ۵۰ تا ۱۰۰ لومن بر وات متغیر است، درحالی‌که بازده نوری یک لامپ رشته­‌ای، نهایتاً ۱۶ لومن بر وات است. در مقایسه با لامپ­‌های رشته­‌ای، لامپ‌های فلورسنت گران‌تر هستند، زیرا به وزن بیشتری برای کنترل جریان در سراسر لامپ نیاز دارند. بااین‌حال، هزینه و مصرف انرژی کمتر، قیمت خرید بالای لامپ را تعدیل می‌­کند.

لامپ فلورسنت فشرده

لامپ فلورسنت فشرده یکی از انواع لامپ­‌های فلورسنت است که به طور معمول برای جایگزینی لامپ­‌های هالوژنی یا رشته­‌ای طراحی می­‌شوند. این لامپ‌ها در دو نوع پیچی (Screw-in) و پلاگین (Plug-in) موجود هستند. لامپ­‌های پیچی را می‌­توان بدون استفاده از تجهیزات اضافی در یک سوکت پیچی مرتب کرد، درحالی‌که لامپ­‌های پلاگین به وزن و سوکتی نیاز دارند که با آرایش دقیق پایه آن­ها ارتباط برقرار کند.

گاهی اوقات به آن­ها یکپارچه و غیریکپارچه نیز می‌­گویند. این دو نوع لامپ در اندازه­‌های مختلف، وات­‌های متفاوت و پایه و دمای رنگ متعددی موجود هستند و عمدتاً به دلیل هزینه کم، کارایی و طول عمر بالا نیز شناخته می‌­شوند. از نظر کارکرد، لامپ­‌های فلورسنت فشرده مشابه لامپ­‌های فلورسنت خطی هستند، زیرا هر دو مبتنی بر تخلیه گاز هستند. این لامپ‌­ها بخار جیوه موجود در کاور شیشه­‌ای را، از طریق تکنیک پراکندگی غیر الاستیک، تحریک می‌کنند. علاوه بر این، گاز نجیب و فسفر نیز در این قالب گنجانده شده است. این سری از لامپ‌­ها به طور مداوم در حال پیشرفت هستند و نسبت به بقیه لامپ­‌ها، در فضای مسکونی و تجاری، بیشتر استفاده می­‌شوند.

لامپ بخار جیوه‌­ای

لامپ بخار جیوه‌­ای

این نوع لامپ، از یک قوس الکتریکی در درون جیوه تبخیر شده، برای تولید نور استفاده می‌­کند. به‌طورکلی، تخلیه این قوس، به یک لوله قوس کوارتز ذوب شده کوچک که در یک لامپ شیشه‌­ای بوروکسیلات بزرگ‌تر قرار می‌گیرد، محدود می­‌شود. این نوع لامپ­‌ها در مقایسه با لامپ­‌های رشته‌­ای، انرژی بیشتری مصرف می‌­کنند. از مزایای این لامپ­‌ها، می­‌توان به طول عمر ۲۴ هزار ساعته آن­ها، شدت تابش بالا و خروجی نور سفید و شفاف آن­ها اشاره کرد؛ بنابراین به سبب همین ویژگی، لامپ­‌های بخار جیوه­‌ای معمولاً در میدان‌ها ورزشی، خیابان­، کارخانه‌ها و سایر فضاهای وسیع استفاده می‌­شوند.

لامپ متال هالیدی

لامپ متال هالید را لامپ MH نیز می­‌نامند که لامپی با شدت تخلیه بسیار بالا است؛ به این معنا که نور خود را با استفاده از یک قوس الکتریکی در یک لوله تخلیه کوچک تولید می­‌کند. این لامپ­‌ها به دلیل کیفیت نور بسیار بالا و کارایی بالایی که دارند، بسیار محبوب و مشهورند. ‌مانند لامپ­‌های بخار جیوه در نورپردازی مکان‌های بزرگی همچون میدان‌ها ورزشی، استادیوم‌ها، پارکینگ­‌ها و خیابان‌­ها استفاده می­‌شوند. 4 نوع نورپردازی متفاوت شامل نورپردازی محیطی، کاری، متمرکز، دکوری است.

لامپ بخار سدیم فشار بالا (HPS)

لامپ بخار سدیم فشار بالا، نوعی لامپ تخلیه الکتریکی است که شامل سدیم یونیزه شده می‌شود. این لامپ نیز عمدتاً برای نورپردازی خیابان­‌ها و سایر روشنایی­‌ها عمده می­‌شود. زمانی که جریان وارد قسمت میانی دو الکترود می­‌شود، آرگون و نئون یونیزه می­‌کند تا درخشش قرمز ایجاد شود و گاز داغ سدیم تبخیر شود. پس از آن، این سدیم یونیزه می­‌شود و تقریباً به رنگ زرد مبدل می­‌شود. این لامپ­‌ها شامل یک لوله تخلیه نیز می‌­شوند که از آلومینای نیمه شفاف ساخته شده است و کمک می­‌کند این لوله در برابر اثرات اسیدی ترکیب جیوه و سدیم، در دما و فشار بالا، مقاومت کند. این گروه از لامپ­‌ها نیز در تونل­‌ها، تقاطع‌های جاده‌­ای و استادیوم­‌های ورزشی استفاده می‌­شوند.

لامپ بخار سدیم فشار پایین (LPS)

این نوع لامپ شامل یک لوله تخلیه داخلی است که از شیشه بوروسیلیکات ساخته شده است. این شیشه از الکترودهای فلزی تنظیم شده و با گاز آرگون و نئون و سدیم فلزی کوچکی پر شده است. لامپ‌­های بخار سدیم فشار پایین به دلیل کارایی و قابلیتشان در تولید نور زردرنگ، به طور گسترده‌­ای در چراغ خودروها برای عبور از هوای مه‌­آلود استفاده می­‌شوند.

لامپ LPS را لامپ تخلیه گاز نیز می­‌نامند، چرا که برخی از ویژگی­‌های لامپ HID را دارد و قسمت­های از آن مشابه لامپ‌­های فلورسنت است. این نوع لامپ در فضاهای امنیتی و جاهایی که رنگ اجسام چندان اهمیتی ندارد، استفاده می‌­شود.

لامپ ال‌ای‌دی

لامپ ال‌ای‌دی

لامپ­‌های ال‌ای‌دی نوعی لامپ الکتریکی هستند که از طریق ال‌ای‌دی­‌ها نور تولید می­‌کنند و در مقایسه با لامپ­‌های رشته­‌ای و فلورسنت، مصرف انرژی بهینه­‌تری دارند. این لامپ‌­ها به‌وفور در بازار موجود هستند و بهترین آن­ها ۲۰۰ لومن بر وات نور تولید می‌‎کند. در مقایسه با لامپ‌های رشته‌­ای، طول عمر لامپ‌های ال‌ای‌دی بسیار بیشتر است. این لامپ­‌ها از طریق یک مدار درایور ال‌ای‌دی کار می­‌کنند تا بتوانند از خطوط برق انرژی بگیرند.

برخی از لامپ­‌های ال‌ای‌دی جایگزین لامپ­‌های فلورسنت و رشته­‌ای می­‌شوند و ممکن است از چندین بسته (Pack) ال‌ای‌دی برای افزایش نور و کاهش هزینه و اتلاف گرما، بهره ببرند. محدوده دمای کارکرد و بعضاً وات ال‌ای‌دی­‌ها، مشابه همان لامپ‌­های رشته‌­ای است و به همان میزان لومن، نور تولید می‌کنند.

برای استفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی در مکان مناسب باید بدانید که چه نوع لامپ ال‌ای‌دی را در کجا باید استفاده کنید. شما می‌توانید اطلاعات لازم در این ‌رابطه را از طریق مقاله انتخاب لامپ LED به دست بیاورید.

کلام آخر

در این مقاله به‌تفصیل انواع لامپ­‌های پرکاربرد و محبوب در بازار را معرفی کردیم و ضمن توضیح ساختار و چگونگی فعالیت آن­ها، مکان­‌هایی که می­‌توان این لامپ­‌ها را در آن­ها تعبیه کرد نیز معرفی کردیم. با مطالعه این مطلب می­‌توانید تا حد زیادی یک انتخاب مناسب با کارایی بالا و هزینه پایین برای محلی که قصد نورپردازی آن را دارید، داشته باشید.

سؤالات متداول:

آیا انواع دیگری از لامپ­‌ها نیز در بازار موجود است؟

بله، تعدادی از این لامپ­‌ها عبارت‌اند از لامپ رومیزی، لامپ دیواری و لامپ­‌های خیابانی. البته این چراغ‌­ها از لامپ­‌های معرفی‌شده در مقاله استفاده می­‌کنند و تنها به دلیل کارایی­‌شان در مکان­‌های مختلف، اسم­‌های متفاوتی دارند.

رایج‌­ترین نوع لامپ، از نظر میزان وات، چه نوع لامپ­‌هایی هستند؟

رایج­‌ترین نوع لامپ­‌های مورداستفاده در منازل ۲۵، ۴۰، ۶۰، ۷۵ و ۱۰۰ وات هستند. برای اکثر اتاق‌­ها، یک لامپ ۶۰ وات کفایت می­‌کند. یک لامپ ۲۵ وات نور کمی دارد اما لامپ­‌های ۱۰۰ وات نور زیادی تولید می‌کنند.

4 نوع نورپردازی متفاوت نام ببرید؟

نورپردازی محیطی، نورپردازی کاری، نورپردازی متمرکز، نورپردازی دکوری.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *