در تعریف بهترین نور برای فیلمبرداری باید گفت: تنظیم سازوکار نورپردازیای که چشم را به سمت یک بازیگر خاص، وسایل صحنه یا بخشی از یک صحنه هدایت میکند. نورپردازی وظیفۀ انعکاس روانشناسی شخصیتها را دارد. تکنیکهای نورپردازی مناسب فیلم، در ایجاد صحنههایی با ظاهری طبیعی یا مصنوعی ضروری است. به همین دلیل به نظر میرسد که قسمتهایی از فیلم همواره بیش از حد روشن یا مملو از منابع نوری متعددی هستند که اهداف متفاوتی را به سرانجام میرسانند.
این مسئله به دانش فنی در فیلمبرداری نیاز دارد، به این معنا که بایستی از مناسبترین شاتهای سینمایی و تکنیکهای نورپردازی فیلم استفاده کنید تا پیام خود را در هر صحنه به طور کامل به بیننده منتقل کنید. اگر قصد دارید یک فیلمبردار، کارگردان، نویسنده یا هر شخص دیگری که نقش مهمی در یک گروه فیلمبرداری دارد، باشید، باید برخی از تکنیکهای اولیۀ نورپردازی و انواع نورپردازی مورد استفاده در فیلمسازی را بیاموزید.
در این مقاله میخواهیم به بررسی تکنیکهای نورپردازی و راههای بالابردن کیفیت نورپردازی در ویدیوهای شما بپردازیم. پس با ما همراه باشید و از این مطلب جذاب و کاربردی لذت ببرید.
۱۲ تکنیک نورپردازی فیلم
نورپردازی فیلم و سینما شباهت زیادی به نورپردازی عکاسی دارد. برای پایه کار به سه چراغِ کلید، چراغ پراکنده و چراغ پسزمینه نیاز دارید. احتمالاً با بسیاری از این تکنیکها آشنا هستید، بهخصوص اینکه اگر درگذشته عکاسی استودیوییِ انجام داده باشید و این کمک میکند که یاد بگیرید چگونه این تکنیکها میتوانند به طور منحصربهفردی در ایجاد حس و حال و فضاهای مختلف در هر صحنۀ فیلم، برای فیلمسازان مفید باشند. برای آگاهی بیشتر از تاثیر نور در تصویر و فیلم، مقاله نورپردازی در سینما را بخوانید.
همچنین مهم است که توجه داشته باشید که این تکنیکهای نورپردازی چندان واضح و روشن نیستند، لذا بسیاری از آنها در واقع میتوانند به شکل چندین تکنیکِ دیگر در نورپردازی فیلم باشند. مهم این است که یاد بگیرید هرکدام برای چه چیزهایی مناسب هستند و بتوانید از آنها برای دستیابی به اهداف سینمایی خود بیشترین بهره را ببرید. در ادامه انواع مختلف نورپردازی در فیلم آمده است:
- نورپردازی کلیدی
- نورپردازی پراکنده
- نورپردازی پسزمینه
- نورپردازی جانبی
- نور عملی
- نورپردازی پَرِشی
- نورپردازی ملایم
- نورپردازی سخت
- کلید بالا
- کلید پایین
- نورپردازی محرک
- نورپردازی محیطی
نورپردازی کلیدی
نور کلیدی بهعنوان نور فیلم اصلی صحنه یا سوژه نیز شناخته میشود. این بدان معناست که آن معمولاً قویترین نوع نور در صحنه یا تصویر است. حتی زمانی که گروه نورپردازی شما برای راهاندازی روند پیچیدۀ چند نوری اقدام میکنند، معمولاً چراغ کلیدی اولین چراغی است که آنها راهاندازی میکنند. بااینحال، تنها به علت این که نور «اصلی» شماست، دلیل نمیشود که همیشه باید رو به سوژۀ شما باشد. میتوانید نور کلید خود را در هرجایی، حتی کنار یا پشت سوژۀ خود قرار دهید تا حالت تاریکتری ایجاد کنید. فقط این که از قراردادن آن نزدیک یا درست در کنار دوربین خودداری کنید، چرا که این کار موجب تابش نور صاف و مستقیم به سوژۀ شما میشود.
چه زمانی از نور کلیدی استفاده میشود؟ زمانی که قصد دارید توجه بیننده را به سوژهای خاص جلب کنید یا آن را از بقیۀ صحنه متمایز کنید، از نورپردازی کلیدی استفاده کنید.
در ادامه به شما پیشنهاد میکنیم که سری به مقاله نورپردازی در تئاتر بزنید و با این شیوه نورپردازی آشنا شوید.
نورپردازی پراکنده
همانطور که از اسمش پیداست، این تکنیک برای «پراکنده کردن نور» و حذف نواحی تاریک و سایهای که نور کلیدی شما ایجاد میکند، استفاده میشود. شدت آن به میزان قابلتوجهی کمتر است و در جهت مخالف نور کلید قرار میگیرد، بنابراین کمک میکند که شما ابعاد بیشتری به صحنۀ خود اضافه کنید. از آن جایی که هدف پراکندن نور، ازبینبردن سایههاست، پیشنهاد میشود که آن را کمی بافاصله قرار دهید و یا از طریق یک بازتابنده (که فاصلهای حدود 3/4 با نور کلیدی دارد) آن را پخش کنید تا بتوانید نور ملایم و یکنواختی پخش کنید. بسیاری از صحنهها تنها با نور کلیدی و پراکنده استودیو خوب از آب درمیآیند، به همین علت کافی است که به هر شیء، عمق و بُعد قابلتوجهی داده شود.
چه مواقعی از نور پراکنده استفاده میشود؟ از نور پراکنده برای مقابله با سایهها، افزایش نوردهی و کاهش کنتراست در صحنه استفاده کنید. با این نور، بیننده میتواند بیشتر صحنه را بهوضوح مشاهده کند.
استفاده از سبک نورپردازی ترکیبی در فضا، علاوه بر زیبایی میتواند مزیتهای دیگری نیز داشته باشد، مثل: ایجاد عمق در فضا، تغییر فضا با مهندسی نور و سایه، استفاده از نورهایی با رنگ متفاوت، امکان کنترل کنتراست نور و … . در مقاله اصول نورپردازی ترکیبی به معرفی این روش نورپردازی پرداختیم.
نورپردازی پسزمینه
نورپردازی پسزمینه برای خلق یک صحنۀ سهبعدی استفاده میشود، به همین دلیل است که آخرین موردی است که در تنظیم نور سه نقطهای اضافه میشود. این نیز به سمت سوژۀ شماست و کمی بالاتر از پشت آن، تا سوژۀ شما را از پسزمینه جدا کند. همانند نورپردازی پراکنده، شما بهتر است نور پسزمینۀ خود را نیز پخش کنید تا شدت آن کمتر شده و ناحیۀ وسیعتری از سوژۀ شما را پوشش دهد. برای مثال، برای شاتهای میانی سوژه، میخواهید بهجای اینکه فقط بالای سر فرد باشد، شانهها و پایین گردن او را نیز روشن کنید. اگر که به دنبال یک هالۀ نور هستید، میتوانید از این تکنیک بهتنهایی و بدون استفاده از چراغهای کلید و پراکنده، استفاده کنید.
چه مواقعی از نور پسزمینه استفاده میشود؟ از نور پسزمینه برای برجستهکردن سایهنماییِ یک سوژه، یک شخص یا شئ استفاده کنید. نور پسزمینه میتواند یک افکت هالهای برای افزایش اثرگذاری ایجاد کند.
نورپردازی جانبی
لازم به ذکر نیست که نور جانبی برای روشنکردن صحنۀ شما از کنار و موازی با سوژه است. نور جانبی اغلب بهتنهایی یا فقط با یک نور پراکنده ضعیف استفاده میشود تا به صحنۀ شما حالتی دراماتیک بدهد که به آن نورپردازی «chiaroscuro» گفته میشود. برای دستیابی به این اثر، نور جانبی شما باید قوی باشد تا کنتراست قوی و نور کلیدی کمی ایجاد کند که ترکیب را آشکار کند و خطوط سوژۀ شما را برجسته کند. در زمان استفاده از نور پراکنده، توصیه میشود که شدت نور پراکنده را تا 1/8 شدت نور جانبی کاهش دهید، تا ظاهر و احساس دراماتیک یک صحنه حفظ شود.
چه مواقعی از نورپردازی جانبی استفاده میشود؟ نورپردازی جانبی، بافتها و حاشیههای یک صحنه را نمایان میکند. استفاده از نورپردازی جانبی حس بهتری از عمق یک صحنه را در یک مکان ایجاد میکند و این نورپردازی میتواند در برجستهکردن فضای بین سوژهها دورتر به نظر برسد.
نورپردازی عملی (کاربردی)
نورپردازی عملی به معنای استفاده از نور معمولی مانند لامپ، شمع یا حتی تلویزیون است. اینها معمولاً عمداً توسط طراح صحنه یا گروه نورپردازی برای خلق یک صحنۀ سینمایی در شب اضافه میشوند. ممکن است گاهی اوقات از این ابزار در خلق نور ظریف برای سوژۀ شما نیز استفاده میشود. بااینحال، کار با چراغهای کاربردی همواره آسان نیست، چرا که شمعها و لامپها معمولاً به اندازۀ کافی قوی نیستند که محیط یک سوژه را روشن کنند. ممکن است از نور محرک پنهان و تکمیلی (که در ادامه راجع به آن بیشتر توضیح خواهیم داد) استفاده شود یا این که میتوان از تاریککنندهها (Dimmers) برای تنظیم شدت نور استفاده کرد.
چه زمانی از نور کاربردی استفاده میشود؟ زمانی که یک مجری یا سوژه نیاز به تعامل با منبع نور دارد، میتوانید از نورپردازی عملی استفاده کنید. بهعنوانمثال، از یک چراغ خوب که باید در صحنه عملکرد مناسبی داشته باشد، استفاده کنید.
نورپردازی پَرِشی
نور پرشی به معنای واقعی کلمه، تابش نور از یک منبع نور قوی به سمت سوژه یا صحنۀ شما، با استفاده از یک بازتابنده یا هر سطح رنگیِ روشن، مانند دیوارها و سقفهاست. انجام این کار باعث ایجاد ناحیۀ بزرگتری از نور میشود که به طور یکنواخت پخش میشود. اگر بهدرستی اجرا شوند، میتوان از چراغهای پرشی برای خلق یک نور کلید، پراکنده، بالا، کنار یا پسزمینۀ نرمتر استفاده کرد، بهخصوص اگر دف یوزر (منتشرکننده) یا سافت باکس ندارید.
چه زمانی از نورپردازی پرشی استفاده میشود؟ تابش نور از سقف، نور پرشی بیشتری ایجاد میکند و منجر به نور یکنواخت و ملایم میشود. هنگامی که به نور محیطی بیشتری در کل محیط نیاز دارید، نور پرشی یک انتخاب عالی است.
نورپردازی ملایم
نور ملایم به هیچ جهت نوری اشاره نمیکند، اما بااینوجود یک تکنیک است. فیلمبرداران از نورپردازی ملایم (حتی زمان ایجاد نور جهتدار با تکنیکهای بالا) نیز به دلایل زیباییشناختی و موقعیتسنجانه استفاده میکنند: برای کاهش یا حذف سایههای زمخت، خلق درام، تکرار نورهای ظریفی که از بیرون میآیند، یا همۀ موارد فوق.
چه زمانی از نورپردازی ملایم استفاده میشود؟ نور ملایم برای سوژههای انسانی جذابتر و دلنشینتر است. کیفیت نور ملایم، سایهها، چینوچروکها و لکها را به حداقل میرساند. از نور ملایم برای زیباسازی استفاده کنید.
نورپردازی شدید (سخت)
نور شدید میتواند شامل نور خورشید یا منبع نور قوی دیگری باشد. معمولاً ناخواسته است، اما مطمئناً مزایای سینمایی خاص خود را دارد. شما میتوانید با نور مستقیم خورشید یا یک منبع نور کوچک و قدرتمند، نور شدیدی ایجاد کنید. با وجود سایههای زمخت، نورپردازی شدید برای جلبتوجه مخاطب به سوژۀ اصلی یا قسمتی از صحنه، برجستهکردن ویژگیها و جزئیات سوژه و ایجاد یک سایهنمای قوی عالی است.
چه زمانی از نورپردازی شدید استفاده میشود؟ نورپردازی شدید برای تغییر در ویژگیها، جزئیات، شکل و بافت لازم است. از نورپردازی شدید برای ایجاد ظاهری بااحساستر استفاده کنید.
کلید بالا
کلید بالا به سبکی از نورپردازی اشاره دارد که برای خلق یک صحنۀ بسیار روشن استفاده میشود که از نظر بصری بدون سایه است و اغلب متمایل به نوردهی افراطی است. نسبتهای نوری نادیده گرفته خواهند شد و بنابراین همۀ منابع نور تقریباً شدت یکسانی خواهند داشت. این تکنیک امروزه در بسیاری از فیلمها، کمدیهای تلویزیونی، آگهیهای بازرگانی و موزیک ویدئوها استفاده میشود، اما اولینبار در دورۀ کلاسیک هالیوود در دهههای 1930 و ۴۰ مرسوم شد.
چه زمانی از کلید بالا استفاده میشود؟ از نورپردازی با کلید بالا برای سکانسهای رؤیایی با موقعیتهایی که نیاز به روشنایی فوقالعاده دارند، استفاده کنید.
کلید پایین
برخلاف نورپردازی با کلید بالا، نورپردازی کلید پایین برای یک صحنه به معنای سایههای فراوان است و احتمالاً فقط یک منبع نور کلیدی قوی است. تمرکز بر استفاده از سایهها و نحوۀ خلق رمز و راز، تعلیق یا درام برای یک صحنه و شخصیت، بهجای استفاده از نور است که آن را برای فیلمهای ترسناک و هیجانانگیز عالی میکند.
چه زمانی از کلید پایین استفاده میشود؟ از نورپردازی با کلید پایین برای صحنههای ناپایداری احساسی (Moody) که نیاز بهظاهر فیلمیِ مشکی دارند یا برای صحنههای شبانه استفاده میشود.
نورپردازی محرک
نورپردازی محرک برای تقلید از یک منبع نور طبیعی مانند نور آفتاب، نور ماه، و لامپهای نورافکنها در خیابان استفاده میشود. همچنین درصورتیکه کارگردان یا فیلمبردار بخواهد شدت یا پوشش نوری را با استفاده از منبع نوریِ جداگانهای تنظیم کند، این نوع نورپردازی است که نورهای کاربردی را تقویت میکند. برای اطمینان از اینکه نور محرک تاحدامکان طبیعی به نظر برسد، از چندین روش استفاده میشود؛ مانند استفاده از فیلترهایی برای خلق سایههای پنجرهای و استفاده از ژلهای رنگی برای شبیهسازی نور گرم و زرد روشن خورشید یا نور سرد و ضعیف آبی که از ماه میآید.
چه زمانی از نور محرک استفاده میشود؟ زمانی که میخواهید کیفیت منبع نور خاصی را شبیهسازی کنید، از نورپردازی محرک استفاده کنید. فیلترها، دف یوزرها و سایر اصلاحگرها در این برنامهها مفید هستند.
نورپردازی محیطی
استفاده از نور مصنوعی هنوز هم بهترین راه خلق یک صحنه با نور خوب و مطبوع است که بسیار شبیه یا حتی بهتر از آنچه که در زندگی واقعی میبینیم است. بااینحال دلیلی ندارد که از نورهای محیطی یا نورهای در دسترسی که از قبل در محل عکاسی شما وجود دارد، استفاده نکنید. ممکن است این نورهای محیطی شامل نور خورشید، نور ماه، لامپهای خیابان یا حتی تابلوهای فروشگاه الکتریکی باشند.
استفاده از نور طبیعی
هنگام عکاسی در طول روز، همیشه میتوانید آن را در خارج از منزل انجام دهید و از نور طبیعی خورشید استفاده کنید (با یا بدون دف یوزر) و صحنه را با یک نور ثانویه برای سوژۀ خود تکمیل کنید (با استفاده از منابع نور جداگانه یا پرشی). اگر نور ملایم میخواهید، صبح زود و اواخر بعدازظهر (غروب) یا اوایل شب زمان خوبی برای عکاسی در فضای باز هستند. تنها مشکل این است که شدت و رنگ نور خورشید ثابت نیست، لذا به یاد داشته باشید که برای آبوهوا و جایگاه خورشید برنامهریزی کنید.
بهترین زمان برای استفاده از نور محیطی
چه زمانی از نور محیطی استفاده میشود؟ زمانی که میخواهید سوژههای خود را بدون نگرانی راجع به سبک یا کیفیت نورِ خاصی روشن کنید، از نور محیط استفاده کنید. نورپردازی محیطی یک منبع نور نسبتاً جهانی است که به طور یکنواخت کل فضاها یا صحنهها را روشن میکند.
کلام آخر
داشتن یک خط داستانی خوب، یک گروه فیلمبرداری توانمند، بازیگران خوب و طراحی صحنه جذاب، ممکن است همه اجزای ضروری برای ساخت یک فیلم موفق باشند. اما اگر میخواهید تأثیر معناداری بر بینندگان داشته باشد، باید از نظر بصری نیز جذاب به نظر برسد. این مسئله به دانش فنی در فیلمبرداری نیاز دارد، به این معنا که از مناسبترین شاتهای سینماهایی و تکنیکهای نورپردازی فیلم استفاده کنید تا پیام خود در هر صحنه را، به نحو احسن انتقال دهید.
تکنیکهای نورپردازی مناسب برای ایجاد صحنههای فیلم با ظاهری طبیعی و مصنوعی که بسیار به زندگی واقعی نزدیکتر به نظر میرسند، ضروری هستند، زیرا فیلم و حسگرهای دیجیتال، بهخوبی و کیفیت چشمان ما به نور واکنش نشان نمیدهند. اگر قصد دارید فیلمبردار، کارگردان، نویسنده یا هر کس دیگری شوید (که نقش خلاقانهای در یک گروه فیلمبرداری دارد)، باید برخی از تکنیکهای نورپردازی ابتدایی و مهم را که معمولاً در فیلمسازی استفاده میشوند، یاد بگیرید.
سؤالات متداول:
در کل به چه فرایندی نورپردازی فیلم میگویند؟
تنظیم نورپردازی فیلم، چشم را به سمت یک بازیگر خاص، وسایل صحنه یا بخشی از یک صحنه هدایت میکند.
نورپردازی فیلم وظیفۀ انعکاس روانشناسی شخصیتها را دارد و همچنین به کمک آن میتوان مقدار اندازه، رنگ و شدت نور اطراف یک شخصیت را سازگار با احساسات آنها تنظیم کرد.
نورپردازی پایه یا ابتدایی چیست؟
مرکز نورپردازی را که شامل سه چراغِ کلید، چراغ پراکنده و چراغ پسزمینه میشود، نورپردازی پایه میگویند.
چرا تکنیکهای نورپردازی در فیلمسازی ضروری است؟
تکنیکهای نورپردازی مناسب برای ایجاد صحنههای فیلم با ظاهری طبیعی و مصنوعی که بسیار به زندگی واقعی نزدیکتر بهنظر میرسند ضروری هستند،
زیرا فیلم و حسگرهای دیجیتال بهخوبی و کیفیت چشمان ما به نور واکنش نشان نمیدهند.