مشخصات نور طبیعی چه چیزهایی هستند؟

مشخصات نور طبیعی چه چیزهایی هستند؟ می‌توان گفت بدون نور هیچ تصویری در دنیا وجود ندارد. حتی اگر شما وجود داشته باشید و همه دنیا وجود داشته باشد، وقتی نوری نباشد که به‌واسطه آن بتوانید دیگر اشیا و اجسام را ببینید، در واقع انگار چشمی برای دیدن ندارید، اما به چه نوری نور طبیعی می‌گوییم؟

اساسی‌ترین و مهم‌ترین شکل نور، نور طبیعی است که در ادامه این مطلب از مجله بروکس به مشخصات نور طبیعی هم اشاره می‌کنیم. اما اگر بخواهیم نور طبیعی را تعریف کنیم می‌توان گفت به هر نوری که از خورشید می‌تابد، نور طبیعی می‌گویند. حالا خورشید چه فضای بیرون را روشن کند و چه دفترکار یا اتاقی که در آن زندگی می‌کنید، باز هم نور طبیعی خوانده می‌شود. در واقع نوری که از پنجره می‌تابد، همان نور طبیعی است. وقتی ما به دنبال خانه‌ها یا ساختمان‌هایی برای کار می‌گردیم که پنجره‌های نورگیر داشته باشند، در واقع به‌دنبال نور طبیعی هستیم.

اصلی‌ترین تفاوت‌های نور طبیعی با مصنوعی

انرژی و پویایی، یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های نور طبیعی با مصنوعی است. احتمالاً تابه‌حال در فضایی قرار گرفته‌اید که در آن کسالت از نورهای مصنوعی را احساس کرده باشید. همچنین برای بعضی افراد نور طبیعی یکدست خسته‌کننده است. خصوصاً در زمان ظهر که نور در شدیدترین حالت خود است. آن انرژی و پویایی که نور طبیعی همراه خود به جان آدم‌ها و محیط می‌بخشد، به‌تنهایی نمی‌تواند در هیچ منبع نور دیگری وجود داشته باشد.

در بعضی فضاها که قصد نورپردازی ترکیبی را دارند می‌توان دریافت که تا چه اندازه این ترکیب می‌تواند روح خاصی به فضا ببخشد. وقتی به دنبال محلی برای زندگی و سکونت می‌گردید، وقتی دنبال فضایی ساختمانی برای برپاکردن کسب‌وکارتان هستید، همیشه پنجره‌ها، سمت‌وسوی پنجره‌ها یا جهت جغرافیایی محیط را بسنجید. نور طبیعی علاوه بر این که می‌تواند مصرف انرژی شما را در طول روز کاهش دهد، با حسی که در فضا به وجود می‌آورد کار و زندگی شما را تا حد زیادی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

معمولاً وقتی انفرادی را برای شکنجه زندانیان در نظر می‌گیرند، به این فکر می‌کنند که نبود نور تا چه اندازه می‌تواند برای آدم‌ها آزاردهنده باشد. هنرمندان با نور به‌عنوان یک موجود زنده در آثارشان برخورد کرده‌اند. در هنری مثل عکاسی، نور تمام حرفی است که یک عکاس می‌زند. به‌عبارتی تا نوری نباشد، عکسی هم گرفته نمی‌شود. پدیده نور به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پدیده‌های طبیعی در زندگی انسان، نقش مهمی داشته است. اگر در‌این‌باره کنجکاوی بیشتری دارید توصیه می‌کنیم مقاله جایگاه نور طبیعی در زندگی انسان را در مجله بروکس بخوانید. برای شما که دوستدار نور هستید، این مطلب بسیار خواندنی است.

معرفی مشخصات نور طبیعی

نور زوایای متفاوتی برای تابیدن دارد. اگر سراغ حجم کلان این موضوع نرویم و فاصله خورشید تا زمین را کنار بگذاریم، در هر سال و در هر روز، زوایای متفاوتی از تابش خورشید خواهیم داشت. بارزترین وضعیتی که خورشید ایجاد می‌کند، تغییر فصل است. در واقع این نور طبیعی است که دارد تقویم را به سلیقه خودش می‌چیند. همان‌طور که گفتیم مفاهیم کلان نوری را کنار می‌گذاریم، اما بسته به این که در کشور ایران موقعیت ساختمان شما چطور باشد، نوع متفاوتی از نور را دریافت می‌کنید. نور شرق با غرب تفاوت دارد. نور جنوب با نور شمال ساختمان می‌تواند دو فضای متفاوت به‌وجود بیاورد. برای ویژگی‌های نور طبیعی به شکل علمی آن می‌‌توان ویژگی‌های دیگری را هم برشمرد:

• رنگ
• شدت
• جهت
• کیفیت

دمای رنگ

فکر می‌کنید منظور از دمای رنگ چیست؟ سایه‌های مختلف رنگی که در نور ایجاد می‌شود را دمای رنگ می‌گویند. به‌عنوان‌مثال همیشه وقتی هوا گرگ‌ومیش و سرد است، نور فضا کبود یا آبی متمایل به کبود است، اما وقتی یک عکس از بافت شهری یزد می‌بینید، نور به رنگ زرد است. این تداعی‌ها طبق یک اصول علمی در ذهن ما تعریف شده‌اند. بدون این که به فیزیک نور طبیعی اشراف داشته باشیم، می‌توانیم دمای عکس را حدس بزنیم. البته قانون کلوین هم احتمالاً فراموشتان نشده که از رنگ‌های سرد و آبی به انتهای آن با رنگ‌های گرم و قرمز می‌رسیدیم. دمای رنگ در طول روز بسته به میزان ابری که در آسمان است و زمان آن، تغییر پیدا می‌کند.

شدت نور

شدت همان میزان سختی یا مقدار نور است. این ویژگی مشخص می‌کند که به چه اندازه‌ای نور در فضا وجود دارد. گاهی از کلمه مقدار نور به‌جای شدت نور استفاده می‌کنند، اما شدت نور را چطور تخمین می‌زنند؟ در واقع یک معدل بین نواحی سایه‌ها و تیرگی در فضا و نواحی روشن یا هایلایت‌های فضا وجود دارد که به‌عنوان کنتراست نور شناخته می‌شود. در واقع هرچه شدت نور بیشتر باشد، سایه‌های تندوتیز و تیره بیشتر است.

با این ‌حال فکر می‌کنید پرکنتراست‌ترین نور طبیعی چه زمانی در روز است؟ بله! حدستان درست است. در ظهر ما شدیدترین حالت کنتراست نوری را داریم. نواحی یا پرنور هستند یا تماماً سایه. سایه‌های میانی تقریباً به صفر می‌رسند. هر چه از ظهر به طلوع برگردیم یا به سمت غروب برویم، از میزان شدت کنتراست بیشتر کاسته می‌‌شود و در طلوع و غروب ما کمترین کنتراست نوری را داریم. معمولاً عکاسان همیشه به دنبال این ساعت‌ها هستند و آن‌ها را ساعت‌های طلایی عکاسی نامیده‌اند. تقریباً همه محیط‌های کاری به درجات مختلفی درگیر شدت نور در ظهر هستند. در بعضی فضاها می‌توان نور پشت پنجره‌ها را با پرده‌هایی تلطیف کرد و برای روشن‌کردن یکدست فضا از نورهای مصنوعی هم کمک گرفت. یکی از مهم‌ترین موارد در اصول نورپردازی ترکیبی همین مصداق نور سر ظهر است.

جهت نور

همان‌طور که کمی قبل‌تر اشاره کردیم این گردش زمین به‌دور خورشید است که زاویه تابش و جهت نور خورشید را تعیین می‌کند. جهت نور در طلوع حالت افقی دارد و خیلی در جهت متفاوتی ظاهر نمی‌شود، اما در وسط ظهر یک‌جهت عمودی به خودش می‌گیرد. شبیه این که کنار یک نفر نشسته باشید. از پهلو به شما نور بتاباند و کم‌کم جهت را روی شما عمود کند. در واقع اگر به خط افق در طلوع و غروب خورشید توجه کرده باشید، نور در همان ساعت‌های ابتدایی هم‌جهت با افق است.

کیفیت منبع نور

هرچه منبع نور از سوژه دورتر باشد، زوایای سایه‌ها و میزان شدت نور نرم‌تر می‌شود. هرچه منبع نور نزدیک‌تر باشد، سایه‌ها تیزتر و سخت‌ترند. در واقع با توجه ‌به فاصله ثابتی که خورشید نسبت به زمین دارد نمی‌توان گفت منبع نور به ما نزدیک است.

نور طبیعی؛ منبع لایزال و تمام‌نشدنی

نور همیشه هست مگر این که شب باشد. یکی از مهم‌ترین مشخصات نور طبیعی، فراوانی و تمام‌نشدنی بودن آن است. خورشید هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. حتی اگر شب باشد، دوباره روز هست. درصورتی‌که منابع نوری مصنوعی هیچ‌وقت پایدار نیستند.

فرق بین نور طبیعی با مصنوعی در چیست؟

نور طبیعی یک طیف کامل از رنگ‌هاست. نور آبی به ما چراغ می‌زند که وقت بیدارشدن و شروع کردن است و نور قرمز هشدار برای دست‌کشیدن از کار و به خواب رفتن. طلوع و غروبی که در هر روز با نور خودش را به ما نشان می‌دهد، اما در منابع نور مصنوعی این طیف تغییر پیدا نمی‌کند. اگر لامپ با طیف آبی یا قرمز باشد در هر ساعتی از روز به همان رنگ اولیه باقی می‌ماند. به همین خاطر وقتی در فضای کار همیشه لامپ‌ها روشن است هیچ‌وقت متوجه شب شدن نمی‌شوید. چراکه تغییر طیفی اتفاق نیفتاده است. کسی نبوده تا با رنگش به ما هشدار دهد که دارد شب می‌‌شود. همان‌طور که گفتیم فرقی نمی‌کند این لامپ‌های مصنوعی از جنس طیف آبی مانند لامپ‌های فلورسنت باشند یا از طیف قرمز مانند لامپ‌های هالوژن. اگر مایلید که بیشتر و به‌طور کامل‌تری در مورد تفاوت‌های این دو منابع نوری بدانید، پیشنهاد می‌کنیم که مقاله نور طبیعی و مصنوعی چیست؟ را بخوانید. این مقاله با بررسی مفصل این تفاوت‌ها اطلاعات بیشتری در اختیار شما قرار می‌دهد.

بسیاری از کسانی که کار طراحی و نورپردازی ترکیبی یک فضا را به عهده می‌گیرند سعی می‌کنند تا لامپ‌های صبح و عصر را از هم جدا کنند. معمولاً لامپ‌های با طیف آبی را در دسته لامپ‌های صبح و قرمزها را در دسته لامپ‌های عصر قرار می‌دهند. به همین جهت است که آن انرژی و اتمسفر به انسان‌ها وارد نمی‌شود. چرا که منابع نوری هرچقدر هم که هوشمندانه طراحی شده باشند، نمی‌توانند جای نور طبیعی را بگیرند. البته امروزه فناوری‌های جدیدی ایجاد شده تا بتوانند روند نور طبیعی را تکرار و تقلید کنند.

کلام آخر

ما نور بد نداریم؛ نور همیشه خوب است. مسئله این است که چه نوری برای فضای مورد نظر شما مناسب است و اصلاً خودتان در فضایی که زندگی یا کار می‌کنید چه نوع نوری را می‌پسندید. فضای کاری شما یک فضای رسمی و اداری است که به نورهای ملایم نیاز دارد یا یک فضای آرتیستی است که نیازمند نورهای زاویه‌دار و تند است؟

فراموش نکنید که به همان اندازه که نورپردازی مصنوعی یک فضا اهمیت دارد، باید نورهای طبیعی‌ای که به فضا وارد می‌شود را شناسایی کنید و بتوانید نور مناسب با نیازتان و محل موردنظر را انتخاب کنید. در این مقاله سعی داشتیم تا شما را با ویژگی‌هایی که نور طبیعی دارد، آشنا کنیم. برای اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر درباره نور و نورپردازی با دیگر مقالات بروکس همراه باشید.

سؤالات متداول:

اصلی‌ترین تفاوت نور طبیعی با مصنوعی چیست؟

نور طبیعی طیف کامل رنگ‌هاست که هرکدام در سایه‌های مختلف رنگی، خود را نشان می‌دهند. رنگ نور خورشید به‌عنوان منبع نور طبیعی در طول شبانه‌روز تغییر پیدا می‌کند. درحالی‌که نور مصنوعی همیشه در یک طیف ثابتی که از قبل طراحی شده باقی می‌ماند.

آیا وجود نور طبیعی در فضای زندگی انسان‌ها لازم است؟    

بله، نور طبیعی به دلیل تأثیراتی که به لحاظ بیولوژیکی و روانی بر انسان‌ها می‌گذارد، باید در فضا وجود داشته باشد. همه انسان‌ها تقریباً نیمی از عمرشان را در جایی که زندگی می‌کنند و جایی که کار می‌کنند، می‌گذرانند. به همین دلیل وجود نور طبیعی در هر دوی این فضاها اهمیت دارد.

آیا نور بد داریم یا فضایی که نور بد داشته باشد؟

خیر، ما نور بد نداریم. بسته به این که بخواهید در چه فضایی از چه نوع نوری و با چه مشخصه‌هایی استفاده کنید، نور طبیعی مورد نظرتان را باید مشخص کنید.