روشنایی در بیمارستان‌ها

نورپردازی، ترکیبی ‫از علم ‫و‫ هنر ‫است‫ که ‫با ‫به‫‎کارگیری‫ درست ‫انواع‫ طبیعی ‫و ‫مصنوعی ‫آن می‌توان ‫به‫ طراحی‫ و ‫ایجاد ‫فضاهای ‫مطلوب ‫بیمارستانی، افزایش‫ ارتباط‫ با‫ محیط‫ و‫ حفظ‫ سلامت‫ تن ‫و ‫روان و ‫نیز ‫ارتقای‫کیفیت ‫زندگی ‫بیماران‫ کمک ویژه‌ای کرد.

نورپردازی‫ مناسب ‫در‫ فضای ‫بیمارستان‫ سبب ‫تنظیم ‫چرخه‫ بیولوژیکی ‫بدن، ‫شفافیت ‫و‫ وضوح ‫ بصری ‫در ‫محیط، ‫کاهش ‫خطاهای ‫شغلی،‫ کاهش‫ زمان ‫بستری ‫و ‫احساس ‫درد‫ در ‫بیماران،‫ کاهش ‫احساس ‫افسردگی، ‫افزایش‫ احساس‫ مثبت‫ به ‫محیط ‫بیمارستان ‫و‫ موارد‫ دیگری ‫می‫‌شود.

سیستم‫ روشنایی‫‫ بیمارستان

در‫ طراحی و‫ نحوه‫ به‎کارگیری‫ نور ‫و ‫ابزارهای ‫روشنایی ‫در ‫محیط‫های ‫درمانی،‫ شناخت‫ صحیح ‫نیازهای ‫بیماران ‫و ‫کارکنان ‫و ‫همچنین ‫تعریف ‫درست ‫فضاهای ‫مختلف‫ بیمارستانی‫ مانند ‫فضاهای ‫عمومی، ‫فضاهای ‫ارتباطی ‫و‫ بخش ‫مراقبت، ‫از ‫اهمیت ‫بالایی‫ برخوردار ‫است.

‫با ‫توجه ‫به‫ دریافت ‫بیشترین ‫اطلاعات ‫توسط ‫چشم ‫که‫ نور‫ لازمه‫‌ی ‫اصلی‫ آن ‫است،‫ نور ‫و ‫روشنایی‫ در ‫فضای ‫بیمارستان‫ در ‫شکل‫‌گیری ‫شناخت ‫و ‫قضاوت‫ کودک نسبت‫ به‫ این ‫محیط ‫نقش‫ بسیار‫ مهمی ‫را ‫ایفا ‫می‫کند.

کودکان ‫در ‫سطوح ‫مناسب ‫نوری ‫احساس ‫ترس ‫کمتری ‫نسبت ‫به ‫محیط ‫بیمارستان ‫می‌کنند ‫و ‫پذیرش ‫فضا ‫برایشان‫ راحت‫تر ‫می‎شود.

طراحی ‫روشنایی ‫بیمارستان

سیستم‫ روشنایی‫ بیمارستان‫ به‫ لحاظ‫ تنوع‫ و‫ دامنه‫ وسیع‫ فعالیت‫های ‫آن ‫باید ‫با توجه ‫به ‫نیاز ‫استفاده‫‌کننده،‫ نوع‫ کار‫ چشمی،‫ شرایط‫ ظاهری‫ محیط،‫ محدودیت‎های‫ مصرف ‫انرژی ‫و‫ جنبه‫های ‫اقتصادی‫ آن‫ طراحی ‫و ‫اجرا ‫شود.‫ طراحی ‫روشنایی ‫فضاها ‫و ‫امکانات مختلف ‫بیمارستان ‫باید با ‫توجه ‫به ‫نیازهای ‫بینایی ‫بهینه ‫برای‫ پزشکان،‫ پرستاران،‫ تکنسین‫‎ها،‫ بیماران‫ و‫ عوامل ‫تعمیر ‫و ‫نگهداری انجام ‫شود.

انتخاب ‫منابع ‫نوری ‫برای‫ مناطق ‫مختلف ‫بیمارستان‫ با توجه‫ به‫ روحیه‫ بیماران‫ بسیار‫ اهمیت دارد. ‫ بیمارستان‌ها‫ معمولا‫ از‫ قسمت‫های‫ متعددی ‫تشکیل‫ شده‎اند‫ که‫ هر ‫کدام‫ استاندارد‫های‫ نوری ‫خود‫ را نسبت ‫به ‫آن‫ محیط ‫نیاز‫ دارند.‫ معمولا‫سیستم‫های‫ روشنایی ‫در‫ بیمارستان‫ متشکل ‫از‫ تامین ‫نور‫ عمومی‫(عادی ‫و ‫اضطراری)‫ برای‫ تمامی ‫بخش‫ها ‫و‫ قسمت‫ها و‫ نور ‫موضعی ‫برای ‫بالای ‫تخت‫های‫ عمل،‫ زایمان،‫ گچ‫‌گیری،‫ معاینه،‫ تزریقات،‫ مراقبت‫‌های ‫ویژه ‫و همچنین‫ بالای‫‌ صندلی‌‫های ‫دندانپزشکی، ‫پزشکی‫ گوش‫ و‫ حلق‫ و‫ بینی است.‫ چراغ‫ شب‫ برای اتاق‫‌های خواب  بیماران،‫ چراغ‎های ‫راهنمایی ‫(خروج ‫یا ‫ورود ‫ممنوع) ‫و ‫نیز روشنایی ‫محوطه‫ و‫ خیابان‌ها‫ جزو این نورپردازی‌ها می‌شود.

‫در‫ طراحی ‫روشنایی ‫بیمارستان‫‌ها ‫باید ‫به ‫نکاتی‫ همچون ‫اهمیت‫ و‫ ظرافت‫ کار‫ چشمی‫ ‫بدون ‫ایجاد‫ خستگی‫ ‫توجه‫ داشت.

نقش‫ معمار ‫داخلی ‫در‫ ‫بیمارستان

کاری‫ که‫ یک‫ معمار‫ داخلی‫ می‫تواند‫ در‫ تیم ‫طراحی‫ بیمارستان‫ انجام‫ دهد،‫ بسیار‫ بنیادی‫ است ‫و ‫به ‫دلیل‫ توجه ‫خاصی‫ که ‫به ‫فضاهای‫ داخلی ‫دارد، ‫در‫ طرح‫‎ریزی‫کلی ‫نیز با جزئیات عمل می‌کند.‫

همچنین‫ ایجاد ‫رابطه فرهنگی، ‫ایجاد صمیمیت و ‫شادی‫‌بخش ‫بودن محیط ضروری ‫به‌‫نظر‫ می‌‫رسد.‫

یک‫ طراح‫ حتی‫ در‫ مورد‫ پیچیدگی‫های ‫روانی ‫و ‫احساسی‫حفظ ‫سلامت‫ تحقیق ‫می‎‫کند‫ تا‫ بتواند‫ محیطی کاملا‫ آرام‫ و‫ با‫ توجه‫ به‫ نیازها خلق‫ کند. هنگامی‫که ‫بیمار ‫برای ‫مبارزه ‫با‫ بیماری ‫آماده‫ می‫شود،‫ محدود‫ شدن‫ اجباری،‫ احساس‫ بی‌‫پناهی،‫ نگرانی‫ در‫ مورد‫ مخارج‫ پزشکی ‫و ‫نتیجه ‫تشخیص ‫بیماری ‫و ‫جراحی،‫ او‫ را‫ تحت‫ فشار‫ قرار‫ می‫دهد که فضاهای‫ جالب‫ برای‫ نشستن‫های‫ گروهی،‫ بدون‫ تشریفات‫ و‫ صحبت‫ با‫ دیگران ‫و‫ همدردی ‫می‫‌تواند ‫این فشارها‫ را‫ کاهش دهد.

اثرات ‫نور ‫و‫ رنگ ‫در ‫بهبودی ‫فضا ‫برای ‫بیماران

مسئله‫ای که‫ به آن ‫بی‫توجهی ‫می‎‫شود،‫ معنای‫ بیولوژیکی‫ نور‫ و‫ تاثیر ‫نور آفتاب ‫در امر ‫بهبودی ‫است.‫ همچنین‫ در‫ بستری‫های‫ طولانی‫ در‫ بیمارستان‫ها‫، وجود‫ نورهای‫ خاص‫ ضروری‫ است‫ تا‫ وظایف‫ متابولیکی‫ و‫ گردش‫ خون‫ به‫ درستی‫ انجام‫ بگیرد.

کسانی‫که‫ این‫گونه ‫محیط‌ها‫ را ‫طراحی ‫می‫‌کنند، ‫باید‫ از‫ اثرات‫ بیولوژیکی‫ نور اطلاع‫ داشته‫ باشند.‫ نمایش ناگهانی ‫نور سبب ‫تحریک ‫غدد ‫فوق ‫کلیوی ‫می‫‌شود.‫ ممکن‫ است ‫در ‫این‫ موارد ‫از ‫گردش ‫روز‫ و‫ شب ‫الهام‫ گرفته‫ و‫ مشابه‫ نور‫ طبیعی ‫ایجاد‫ کرد.‫ جاسازی‫ وسایل‫‌گرمایی ‫و ‫سرمایی ‫و ‫مشخصات ‫ضربه‫‌گیر‫ در‫ دیوارها‫ و ‫جعبه‫‌های ‫نگهدارنده‫ مخصوص ‫دستگاه‫‌های ‫مختلف ‫پزشکی ‫و‫ اتصالات ‫مخصوص،‫ همه‫ از ‫جزئیات‫ داخلی‫ هستند ‫که‫ رابطه ‫تنگاتنگی ‫با‫ طرح ‫معماری ‫دارند.

‫برای ‫کم‫کردن ‫سر ‫و‫ صداهای ‫اضافی‫ در‫ محیط ‫بیمارستان ‫و ‫سیستم‫های‫ تهویه‫ و‫ غیره‫ باید‫ از‫ قبل‫ با‫ مشاوره‫ معمار‫ داخلی‫ تدابیری‫ انجام‫ شود.‫ بنابراین ‫می‎‫بینیم‫ که ‫آگاهی ‫از‫ اثرات‫ فضا،‫ نور‫ و‫ رنگ‫ در‫ حیات‫ اجتماعی‫ سلامت‫ برای ‫هر‫ طراحی‫ مهم ‫است.‫ این ‫تاثیرات‫ ممکن ‫است‫ سلامت ‫را ‫تقویت‫کند یا ‫سبب ‫افسردگی،‫ بیهودگی‫ و‫ خواب‫ آلودگی‫ بیماران‫ می‌شود.‫

معماران‫ داخلی ‫می‫توانند ‫با‫ استفاده ‫از‫ این‫ آگاهی‫ها‫ بهبودی ‫را‫ افزایش‫دهند ‫و ‫دسترسی ‫به ‫آرامش ‫درونی ‫را‫ آسان کنند.کارهای‫ هنری‫ روی‫ دیوارها‫ برای‫ تنظیم‫ سیستم‫ عصبی‫ جهت‫ انجام‫ وظیفه‫ مطلوب هستند.‫ تاثیر‫ رنگ‫های‫ گرم ‫و ‫سرد‫ و ‫روشنایی ‫مباحث ‫وسیعی ‫هستند.‫ مثلا‫ کنتراست‫ زیاد‫ سبب ‫سردرد‫ و‫ فشار‫ چشم ‫می‫شود.‫ افزایش ‫هوشیاری ‫یا‫ گیجی ‫و‫ حواس‫پرتی،‫ احساس‫گذر زمان،‫ ایجاد‫ رابطه‫ فرهنگی،‫ غم‌‫افزایی‫ یا‫ شادی‫‌بخش ‫بودن ‫نتایج اثرات ‫طراحی ‫داخلی هستند.‫ اطلاع‫ از تئوری‎های جدید ‫رنگ ‫و ‫رابطه‫‌شان ‫با‫ شکل ‫معماری‫ مسئله ‫قابل ‫توجهی ‫است.

کلام آخر

همانطور که در این مقاله خواندید، معماری داخلی نقش موثری در بهبودی بیماران دارد. به همین دلیل سیستم روشنایی بیمارستان باید توسط معمار داخلی اصولی طراحی شود تا به حفظ سلامتی تن و روان بیماران کمک کند. هر بخش از بیمارستان به استاندارد نوری خاصی نیاز دارد که توسط معمار داخلی بهترین نور و منبع نوری برای بیماران و پرسنل بیمارستان انتخاب می‎شود.

سوالات متداول:

در طراحی سیستم روشنایی بیمارستان به چه نکاتی باید توجه کرد؟

سیستم‫ روشنایی‫ بیمارستان‫ به‫ لحاظ‫ تنوع‫ و‫ دامنه‫ وسیع‫ فعالیت‫‎های ‫آن، ‫باید ‫با توجه ‫به ‫نیاز ‫استفاده‫‌کننده،‫ نوع‫ کار‫ چشمی و‫ شرایط‫‫ محیط طراحی ‫و ‫اجرا ‫شود.

‫سیستم‫های‫ روشنایی ‫در‫ بیمارستان از چند بخش نوری تشکیل شده است؟

معمولا‫ سیستم‫‌های‫ روشنایی ‫در‫ بیمارستان‫ متشکل ‫از‫ تامین ‫نور‫ عمومی(عادی ‫و‫ اضطراری)‫ برای‫ تمامی ‫بخش‫‌ها و‫ نور ‫موضعی ‫برای ‫بالای ‫تخت‫‌های ‫عمل،‫ زایمان،‫ گچ‌‫گیری و … است.

کنتراست‫ زیاد‫ در سیستم روشنایی بیمارستان چه مشکلی به‌وجود می‎آورد؟

کنتراست‫ زیاد‫ سبب ‫سردرد‫ و‫ فشار‫ چشم ‫می‫‌شود.