شکستن لامپ کم مصرف یکی از حوادثی است که در صورت ناآگاهی و عدم رعایت نکات ایمنی می‌تواند آسیب جدی به سلامت وارد کند. دوران بارداری به دلیل حساسیت و اهمیتی که دارد، باید به طور خاص موردتوجه قرار گیرد. شکستن لامپ کم مصرف در بارداری، می‌تواند موجب قرارگیری مادر و فرزند در معرض خطرات جدی شود، ازاین‌رو در این مطلب از مجله بروکس به شکستن لامپ کم مصرف در بارداری، خطرات آن و اقدامات لازم در این مورد می‌پردازیم.
آیا شکستن لامپ کم مصرف خطرناک است؟
لامپهای کم‌مصرف یا همان انواع لامپهای فلورسنت در ساختار خود دارای فلز جیوه هستند که فلزی سمی و خطرناک است. فلز جیوه در همه این لامپ‌ها وجود دارد چون برای روشن شدن، وجود این فلز لازم است. شکستن این لامپ‌ها باعث خارج‌شدن جیوه و پخش شدن بخارهای آن در هوای تنفسی می‌شود. جیوه (به‌خصوص تنفس آن) تأثیرات بدی روی سلامتی دارد و باید از قرارگرفتن در معرض آن اجتناب کرد. دقت کنید که ساختار لامپهای مهتابی هم از همین نوع هستند و فقط شکل آنها کمی متفاوت است. پس شکستن لامپهای مهتابی هم به همان اندازه خطرناک است.
چرا از این لامپ‌ها استفاده می‌کنیم؟
لامپهای فلورسنت از انواع لامپهای کم‌مصرف و پربازده هستند و گرمای کمتری تولید می‌کنند. این لامپ‌ها نسبت به لامپهای رشته‌ای معمولی نور بیشتری تولید می‌کنند. قیمت این لامپ‌ها نیز مناسب است و با کمی دقت می‌توان از شکستن آنها جلوگیری کرد، اما درهرصورت مسئله شکستن لامپ ممکن است رخ بدهد، پس بهتر است اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید.
اثرات تنفس جیوه بر سلامتی
جیوه عنصری سرطان‌زا شناخته می‌شود. تنفس بخارهای جیوه موجب آسیب به کلیه‌ها و سیستم عصبی می‌شود و مسمومیت و عوارض جدی به‌دنبال دارد. تنفس جیوه می‌تواند باعث لرزش، ضعف سردرد و بی‌خوابی شود، تحریک‌پذیری و تغییرات احساسی و خلقی را به‌دنبال داشته باشد و باعث التهاب لثه و ریه‌ها شود.
مسمومیت جیوه می‌تواند باعث عارضه‌ها و بیماری‌هایی از جمله اختلال در سیستم ایمنی، آسیب به سیستم عصبی و انواع اختلالات عصبی مانند آلزایمر، دل‌درد، تهوع، استفراغ و اسهال، اثرات سوء بر جنین، ناباروری، انواع بیماری‌های تنفسی و ریوی و نارسایی تنفسی و … شود.
جیوه باعث آسیب به سلول‌ها و آنزیم‌های بدن می‌شود، در نتیجه می‌تواند هریک از بخش‌ها و عملکردهای بدن را با مشکل روبه‌رو کند.
در ادامه به شما پیشنهاد می‌کنیم به مقاله بوی سوختگی لامپ کم مصرف مراجعه کنید و با عوارض آن نیز آشنا شوید.
عوارض تنفس جیوه برای جنین
جیوه از آنجا که بر مغز و سیستم عصبی اثرات بسیار بدی دارد می‌تواند به سیستم عصبی و مغز جنین آسیب بزند. رشد مغز و دستگاه عصبی ممکن است دچار اختلال شده و باعث عقب‌ماندگی‌های ذهنی شود. اگر جیوه از طریق مادر وارد بدن جنین شود می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن جنین آسیب بزند و حتی باعث سقط جنین شود.
اقدامات لازم در صورت شکستن لامپ کم مصرف
اکنون که با عوارض تنفس جیوه آشنا شدید، لازم است از نکات ایمنی که هنگام شکستن لامپ باید رعایت کرد، آگاه شوید:
- اگر لامپ شکسته شد، سریعاً پنجره‌ها را برای تهویه هوا باز کرده، ارتباط محیط آلوده را با سایر اتاق‌ها و نقاط قطع کنید (درها را ببندید) و محیط را ترک کنید. ترجیحاً در فضای باز قرار بگیرید.
- حداقل 15 تا 20 دقیقه صبر کنید تا هوا تهویه شده و بخارهای جیوه خارج شوند. بهتر است هنگام بازگشت به محل از ماسک استفاده کنید.
- قطعات درشت لامپ را بدون تماس مستقیم با پوست بردارید و از یک پارچه، کاغذ و … برای این کار استفاده کنید.
- خرده‌های ریز را به‌هیچ‌وجه با جاروبرقی جارو نکنید زیرا باعث پخش شدن آلودگی در هوای محیط می‌شود. خرده‌ها را با استفاده از نوارچسب جمع‌آوری کنید.
- محل را با یک دستمال مرطوب به طور کامل پاک کنید.
- هرگز اجازه ندهید قطعات یا خرده‌های لامپ با پوست تماس پیدا کنند.
- تکه‌ها و وسایل استفاده‌شده را در یک پوشش دربسته قرار دهید و برای معدوم کردن آنها با مراکز محلی مشورت کنید.
درمان مسمومیت با جیوه
اگر علائم مسمومیت با جیوه را مشاهده کردید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اگر مسمومیت حاد باشد ممکن است نیاز به روش‌های خاص تنفسی برای درمان مسمومیت و خارج کردن جیوه از دستگاه تنفس داشته باشید.
علل دیگر مسمومیت با جیوه
- شکستن دماسنج، تجهیزات پزشکی و هرگونه وسایل حاوی جیوه
- آب آشامیدنی آلوده
- مصرف ماهی‌ها و غذاهای دریایی حاوی جیوه مانند صدف
- جیوه موجود در باتری‌ها در صورت بلع یا تماس با پوست
- قرارگرفتن در معرض جیوه در بعضی کارخانه‌ها یا معادن
کلام آخر
لامپهای فلورسنت کاربردهای زیادی دارند و در محیط‌های خانگی، اداری و … به کار می‌روند، اما با وجود متداول بودن می‌توانند بسیار خطرناک هم باشند. پس در به‌کارگیری آنها دقت داشته باشید. باید تا حد امکان از شکستن این لامپ‌ها جلوگیری کنید و در صورت شکسته شدن آنها نکات ایمنی را جدی بگیرید. بخار جیوه می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر بدن مادر و به‌خصوص جنین داشته باشد.
سؤالات متداول:
چرا شکستن لامپ فلورسنت خطرناک است؟
لامپهای فلورسنت دارای بخار جیوه هستند که بسیار سمی است و اثرات بدی دارد. جیوه می‌تواند اختلالات و بیماری‌های زیادی را در بدن ایجاد کند.
چه اقداماتی در صورت شکستن لامپ کم مصرف باید صورت گیرد؟
بخار جیوه به‌هیچ‌وجه نباید تنفس شود و جمع‌آوری قطعات و خرده‌های لامپ شکسته هرگز نباید تماس پوستی یا استفاده از جاروبرقی صورت بگیرد. تمامی وسایل به‌کاررفته در جمع‌آوری لامپ شکسته و نظافت محل (فرش، سرامیک و …) باید به طور ایمن دفع شوند.
جیوه چه تأثیری روی بدن دارد؟
جیوه می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن از جمله دستگاه تنفس و سیستم عصبی آسیب بزند و به‌عنوان ماده‌ای سرطان‌زا شناخته می‌شود.
در صورت ابتلا به مسمومیت جیوه چه باید کرد؟
اگر علائم مسمومیت جیوه را مشاهده کردید باید هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنید.