نور یکی از عناصر مهم دکوراسیون داخلی است که اغلب نادیده گرفته میشود. نورپردازی برای ایجاد حالوهوای خوب و تزیینات زیبای محیط ضروری است، پس بهکارگیری صحیح آن از ابتدای اجرای تزیینات داخلی را باید امری حیاتی دانست. وسایل روشنایی بهکاررفته در اتاق، علاوه بر اینکه استایل و سبک خاصی به آنجا میدهند، حس امنیت و راحتی را نیز بالا میبرند. بهرهگیری از نور صحیح در جای مناسب باعث میشود خانه یا محل کار مانند یک الماس بدرخشد. نورپردازی محل زندگی، درست مانند انتخاب رنگ، اندازه اتاق، انتخاب جنس و طرح اثاثیه مهم است و همه اینها در کنار هم یک طراحی داخلی کامل را تشکیل میدهند.
هیچچیز بهاندازه نورپردازی غلط و نامناسب نمیتواند سبکی ناجور و قدیمی و حس ناراحتی به اتاق بدهد. شما همیشه میتوانید مدل و جو اتاق را با یک نورپردازی مناسب به هر شکل و حالتی که دوست دارید دربیاورید. حتی اگر تمام وسایلی که در محیط استفاده کردهاید لوکس و گرانقیمت باشند، اگر نورپردازی مناسبی صورت نگرفته باشد، هیچ یک به چشم نخواهند آمد. در واقع، استفاده خلاقانه از نورپردازیهای مختلف، خانه شما را به یک ویترین زیبا تبدیل میکند. این کار باعث میشود تا میان سبک و استایل، راحتی و کاربرد یک توازن منحصربهفرد ایجاد کنید. همچنین نهتنها با نور مصنوعی، بلکه با استفاده بهینه از نور طبیعی میتوان زیبایی مضاعفی به خانه بخشید. هنگام طراحی دکوراسیون داخلی باید هر دو نوع نور طبیعی و مصنوعی را در نظر داشت.
در این مقاله قصد داریم به بررسی تأثیر نورپردازی در معماری داخلی بپردازیم. اگر شما نیز میخواهید در مورد تأثیر نورپردازی در معماری داخلی اطلاعاتی کسب کنید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
انواع تکنیک نورپردازی در معماری داخلی
دانستن تکنیکهای نورپردازی در معماری داخلی برای اجرای تزیینات دکوراسیون داخلی بسیار مهم است. در ادامه چند تکنیک رایج نورپردازی داخلی را شرح میدهیم.
نورپردازی محیطی
هدف از نورپردازی محیطی ایجاد یک سطح نور پراکنده و یکنواخت در اتاق است و این اولین مسئلهای است که هنگام ایجاد یک طرح روشنایی در نظر میگیریم. منبع نورپردازی محیطی اغلب چراغهای سقفی هستند؛ اگرچه گاهی اوقات چراغهای زمینی و رومیزی نیز میتوانند در اجرای نورپردازی محیطی کمک کنند. منابع نور سقفی میتوانند یک ابزار نورپردازی تنها باشند؛ مانند یک چراغ سقفی یا لوستر، یا اینکه میتوانند چراغهای متعدد باشند؛ مانند نورپردازی مسیر ساختمان یا لامپهای توکار. این چراغهای کوچک همه باهم کار میکنند تا یک منبع نور اصلی تشکیل دهند، اما تفاوت آنها در این است که میتوان آنها را در گوشهها و زوایای مختلف اتاق تعبیه کرد تا از همهجا نور بتابد.
برای بیشتر چراغهای سقفی از لامپهای رشتهای استفاده میکنند که ارزان هستند و در توانهای مختلف تولید میشوند. لامپهای فلورسنت فشرده نیز بهعنوان جایگزینهای «سبز» به صحنه آمدهاند که قیمت آنها اندکی بیشتر است، اما به طور قابلتوجهی بیش از لامپهای رشتهای مشابه عمر میکنند. آنها همچنین از مزیت قابلبازیافت بودن نیز برخوردار هستند، درحالیکه لامپهای معمولی اینگونه نیستند و آلودگیشان همیشگی است.
لامپهای فلورسنت در اواخر دهه ۱۹۲۰ وارد بازار شدند و تا مدتها یکی از بهترین و کاربردیترین لامپهایی بودند که مورداستفاده قرار میگرفتند. بااینوجود و با حضور لامپهای مختلف مثل لامپهای الایدی، بهخاطر مضرات و مشکلاتی که داشتند، کمکم از زندگی روزمره انسانها کنار گذاشته شدهاند. این لامپها همان لامپهای کممصرفی هستند که در بازار وجود دارند.
برای آشنایی با انواع این لامپ و مزایا و معایبش، بهتر است سری به مقاله انواع لامپهای فلورسنت بزنید. نکته منفی این است که لامپهای فلورسنت به تولید نور غیرجذاب و ناخوشایند شهرت دارند، اما تولیدکنندگان آنها بهطور مداوم در تلاش برای بهبود و رفع این ضعف هستند. نورپردازی سقفی فارغ از نوع لامپها کاملاً شدنی است و میتواند بسیار شیک و مناسب باشد، بنابراین منابع نور محیطی باید با انواع دیگر لامپها ترکیب و تکمیل شوند تا بتوانند کنتراست ایجاد کنند.
تحقیقات نشان داده است که نور فلورسنت بر اساس فاصله لامپ از سطح بدن و صورت، میتواند قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش را تا ۳درصد افزایش دهد. اگر فاصله لامپ کم باشد، نور و گرمای ساطعشده میتواند شرایط پوست را تحتتأثیر قرار دهد و وضعیت افراد حساس را بدتر کند.
نورپردازی متمرکز
چراغهای متمرکز یا تأکیدی، گروهی از لامپها هستند که وظیفه آنها خلق امتیازات بصری در یک اتاق است. آنها نورهای ثانویه در یک اتاق هستند و بهعنوان یک قانون کلی، باید 3 تا 5 برابر سطح محیط روشن باشند. لامپهای دیواری مانند دیوارکوبها، چراغهای رومیزی و زمینی، نمونه خوبی از چراغهای متمرکز هستند. بهعنوانمثال، یک لوستر در اتاق ناهارخوری شما نور محیط را تأمین میکند و یک یا چند چراغ دیوارکوب میتوانند وظیفه نورپردازی متمرکز را انجام دهند. یکی دیگر از کاربردهای نورپردازی تأکیدی، به نمایش گذاشتن یک ویژگی یا شیء در یک اتاق، مانند یک نقاشی یا یک مجموعه است. احتمالاً این مورد را در موزههای هنری و زیبایی بهکرات دیده باشید. نور محیط معمولاً کمتشعشع است و آرامش و سکوت را تداعی میکند و نورهای تأکیدی، نقاشیها و ویژگیهای خاص مجسمهها را برجسته میکنند و تمرکز شما را روی اثر هنری بالا میبرند. شما میتوانید این کار را در خانه خود نیز انجام دهید و لزومی ندارد که این چراغها حتماً برای هنر و نقاشی استفاده شوند.
اگر گیاه بزرگ و زیبایی در منزلتان دارید که میخواهید زیباییهایش را برجسته کنید، میتوانید یک نورافکن روی زمین پشت آن قرار دهید و اجازه دهید نور از برگهایش تابیده و سایهها و درامهای بسیاری ایجاد کند. بهطور معمول، نورافکنها برای برجستهکردن یک شیء استفاده میشوند؛ اگرچه چراغهای مسیر نیز برای برجستهسازی و تمرکز روی یک شیء هم میتوانند استفاده شوند. لامپهای رشتهای با میزان وات بالاتر اغلب در چراغهای رومیزی و چراغهای دیواری برای روشنایی برجسته و متمرکز و لامپهای هالوژن عمدتاً در نورافکنها استفاده میشوند.
نورپردازی کاری یا وظیفهای
روشنایی وظیفهای، نور اولیه اتاق را تأمین میکند و در حالت ایدهآل، ۶ تا۱۰ برابر روشنتر از نور محیط است. این نوع نورپردازی برای افزایش روشنایی بالاتر از سطوح محیطی در محیطهای کاری استفاده میشود و نورپردازی بادقت انتخابشده میتواند نیاز به چراغهای سقفی را به حداقل برساند که در حفظ و صرفهجویی انرژی بسیار مفید است. روشنایی کار برای اجداد ما اغلب شامل یک لامپ تکی روشن تعبیهشده در یک چراغ رومیزی کاربردی بود، اما اکنون گزینههای بسیاری در بازار وجود دارد.
بسیار مهم است که فضای آشپزخانه و اتاق کار بهدقت روشن شوند تا فرد بتواند بهخوبی کارهایش را در آنجا انجام دهد. همچنین استفاده از آن در اتاق کار یا در اتاقخواب برای مطالعه بسیار مفید است و به پیشگیری از خستگی چشمها کمک میکند. انواع مختلفی از چراغها وجود دارند که وظیفه یک چراغ کار را انجام میدهند. نورهای پایین کابینت برای کارهای آشپزخانه مفید هستند، زیرا بهطور معمول، سایه شما مانع از تابش منبع نور محیطی میشود. چراغهای رومیزی یا زمینی که روی میز کار تعبیه میشوند، در اتاقخواب و اتاق کار بسیار مفید و کاربردی هستند. چراغهای هالوژن برای روشنایی کاری ایدهآل هستند، زیرا بهطور بهینه و کارآمد انرژی مصرف میکنند و نور تمیز و شفافی تولید میکنند.
نورپردازی نیز مثل علوم دیگر همچون معماری و طراحی داخلی، یک فرایند تخصصی است و روشهای مختلفی در اجرا دارد. در مقاله انواع تکنیکهای نورپردازی، بهترین روشهای نورپردازی ذکر شده است که آشنایی با این تکنیکهای نورپردازی میتواند صدها ایده نورپردازی به شما بدهد.
نور طبیعی
نور طبیعی، خود تولیدشونده (Self Generated) است و در طیفی از رنگها و پرتوهای مرئی که ما میبینیم، وجود دارد. طیف رنگی شامل نورهای با طول موج کوتاهتر در نزدیکی بنفش در یک سمت و نورهای با طول موج بالاتر در نزدیکی قرمز در سمت دیگر است. این پرتوها که بهترتیب فرابنفش و مادونقرمز نامیده میشوند، برای ما قابلمشاهده نیستند. طیف کامل نور از منبع طبیعی، برای زندگی گیاهی و جانوری روی زمین، حیاتی و ایدهآل است. گیاهان و حیوانات با نور طبیعی رشد میکنند. تاریکی که در جهت عکس بر موجودات زنده تأثیر میگذارد، به جوانسازی و ترمیم اشکال زندگی در سطح سلولی کمک میکند.
قرارگرفتن در معرض نور سالم خورشید برای انسان بسیار مفید است، زیرا انرژی و متابولیسم فرد را افزایش میدهد، سیستم ایمنی را تقویت میکند و ساخت و تولید ویتامین دی را در بدن افزایش میدهد که میدانیم همه این موارد برای بدن ضروری هستند. از طرف دیگر، حضور طولانیمدت در زیر نور آفتاب، اثرات مضری بر موجودات زنده دارد. اشعۀ مضر فرابنفش میتواند باعث ایجاد بیماریهایی مانند سرطان پوست و آب مروارید شود و درعینحال نیز به بافت پوست آسیب برساند.
برای گیاهان، دورههای روشنایی و تاریکی برای به تعادل رساندن فعالیت سلولی و رشد و ترمیم، موردنیاز هستند. نور خورشید مضر هم میتواند باشد، چراکه نمیتوانیم آن را مطابق با شرایط خود تغییر دهیم یا کنترل کنیم. مشکل این نوع نورپردازی، موقتیبودن آن است و در بسیاری از مواقع، تنها میتوان بهطور کاربردی از آن در هنگام روز استفاده کرد. مثلاً ساختار و نقشه ساختمان باید به شکلی باشد که در روز، نور خورشید بهاندازه کافی وارد شود.
نورپردازی بیرونی
مردم عمدتاً تمایل دارند حس و حال زندگی در فضای باز را به فضای داخلی منزل خود وارد کنند و به همین دلیل، نورپردازی بیرونی یا فضای باز نیز از اصولی مشابه با نورپردازی داخلی پیروی میکند. نورپردازی محیطی، متمرکز و کاری همگی میتوانند هدف خود را در یک طرح نورپردازی فضای باز نیز پیاده کنند.
از چراغهای تأکیدی میتوانید برای برجستهکردن ویژگیهای خاص در حیاط خود استفاده کنید. درختان کوچکتر نمایشگرهای خوبی در نورافکنها هستند و درختان بزرگتر میتوانند نور را به داخل حیاط بازتاب دهند. تختهای گل از نورپردازی زمینی بهره میبرند که درام و زیبایی به فضای حیاط شما میبخشد.
اهداف نورپردازی در معماری داخلی
نورپردازی داخلی دارای اهدافی است که اگر بخواهیم بهطور خلاصه این اهداف را ذکر کنیم، عبارتاند از: ایمنی، بهبود فضا برای انجام کارهای روزانه، ارتقای ظاهری محیط برای تبلیغات، تاکید و تمرکز خاص بر روی یک مجسمه یا اثر هنری خاص و همچنین زیبایی و جذابیت محیط داخلی.
نورپردازی در معماری آتلیهای نیز اصول و اهدافی وجود دارد که این اصول و اهداف عبارتاند از: کنتراست روشنایی بین شیء و محیط اطراف، تنظیم زاویه گسترش پرتوهای نور، تنظیم و انتخاب نور و لامپ مناسب، تنظیم موقعیت پروژکتورها، تنظیم و تعدیل درخشش و روشنایی پسزمینه و تأمین عوامل نگهدارنده.
اهمیت نورپردازی در معماری
جایگاه نور در تمامی شاخههای هنر، مهم و ویژه است. معماری، یکی از این شاخههای هنری است که اساسا بدون نور و نورپردازی ناقص است. علاوه بر مولفههایی همچون مصالح، رنگ و …، نورپردازی دارای اهمیت بسیار بالایی است. نورپردازی، حکم روح را برای معماری دارد و شور و هیجان به آن میدهد.
اگر ساختمانها نورپردازی نشوند، معماری آنها به چشم نمیآید. عنصر حیاتی برای معماری همان نور است که تا به بنا تابیده نشود، قابل رویت نیست. اهمیت نورپردازی در این است که زیبایی معماری را در شب قابل رویت میکند وگرنه در روز که میتوان جلوه معماری را دید. نبود نورپردازی موجب میشود که در تاریکی شب، تمامی ساختمانها را همچون یک جسم تاریک و نامفهوم ببینیم و وجود نورپردازی باعث خوب دیدهشدن جزئیات معماری ساختمانها میشود. اساسا نورپردازی به برجستهتر دیده شدن نقاط ظریف و زیبای معماری ساختمانها کمک میکند.
باتوجه به اهمیت نور و جایگاه ویژه آن در زندگی، این امر در معماری نیز در نظر گرفته شده است و بهعنوان عنصری مهم در همه نوع معماری در تمامی زمانها مورد توجه بوده است. در معماری سنتی ایرانی، معماری معاصر، معماری مدرن و بسیاری دیگر از سبکهای معماری، به نور، نگاه ویژهای شده و بهعنوان عاملی اصلی در کنار دیگر ویژگیهای ساخت بنا در نظر گرفته میشود. اگر میخواهید بهطور کامل در مورد نورپردازی در معماری بدانید، بهتر است مقاله نورپردازی در معماری را مطالعه کنید.
اهمیت نورپردازی در معماری و دکوراسیون داخلی
در معماری داخلی و طراحی دکوراسیون داخلی، پراهمیتترین نقش را نورپردازی ایفا میکند. همان اندازه که معماری و طراحی داخلی مهم است، نورپردازی معماری و دکوراسیون داخلی اهمیت دارد. اجرای درست و اصولی نورپردازی معماری و دکوراسیون داخلی ضروری است. نورپردازی در معماری در کوچکتر و بزرگتر نشاندادن محیط ساختمان تاثیر زیادی دارد. اجرای نورپردازی دیوارها و گوشههای اتاقها موجب روشنتر دیده شدن وسط اتاق شده و اتاق را بزرگتر نشان میدهد. البته استفاده از تنها یک منبع روشنایی در یک محدوده خاص موجب کمشدن دید و کوچکتر دیده شده اندازه اصلی اتاق میشود.
اصول حرفهای نورپردازی در معماری داخلی ایجاب میکند که باید میان روشنایی و فضا و کاربرد اتاقها، تناسب برقرار باشد. مهمترین کاربرد نورپردازی در معماری، زیبایی فضای ساختمان است. یعنی علاوه بر ایجاد روشنایی در ساختمان، برای زیبا شدن فضای ساختمان نیز از نورپردازی استفاده میکنند. اگر از منابع روشنایی استفاده کنیم، جذابیت بصری در فضا ایجاد شده و نمایی منحصربهفرد شکل میگیرد که این مسئله خود نشاندهنده اهمیت و نقش نورپردازی در معماری بناها است. نورپردازی و منابع نور در نمایان شدن ظرافتهای معماری و نقش و نگارهای دیوراها و سقف و حتی نمای بیرونی ساختمان، کاربرد بسیاری دارند که موجب زیبایی هرچه بیشتر ساختمان میشوند.
نقش نورپردازی معماری داخلی در منزل
نورپردازی معماری داخلی در هر یک از قسمتهای مختلف خانه نقش ویژه و منحصربهفردی دارد. در زیر نقش ویژه نورپردازی معماری داخلی هر قسمت از خانه ذکر شده است:
اتاق غذاخوری
کنترل نور میتواند فضای اتاق غذاخوری را تغییر دهد، آرامش ایجاد کند و فضایی دلچسبتر فراهم آورد. نور عمومی که میتوان شدت آن را با استفاده از رئوستا (مقاومت متغیر) کموزیاد کرد، میتواند برای هر موقعیتی، محیطی مناسب ایجاد کند. بهعلاوه برای روشنایی عمومی میز باید از لوستر یا نور سقفی استفاده شود.
آشپزخانه
اگرچه استفاده از نور طبیعی در آشپزخانه اولویت دارد، اما استفاده از نور مصنوعی نیز در طی روز میتواند مفید باشد. دقت کنید که تابش مستقیم نور خورشید به داخل آشپزخانه مناسب نیست. استفاده از روشنایی را به چراغهای سقفی در وسط سقف آشپزخانه منحصر نکنید، بلکه باید از چراغهای زیر کابینت نیز استفاده کنید. طراحی نورپردازی حرفهای آشپزخانه این مسائل را حل و اغلب، روشنایی مناسبی را در زیر کابینتهای دیواری، روی اجاق و درون قفسهها پیشبینی میکنند. هنگام کار در آشپزخانه چشم مرتباً به اطراف نگاه میکند و ازاینجهت کاهش کنتراست نوری در ایجاد حس آرامش مؤثر است. طبقات داخل کابینتهای در شیشهای را نیز میتوان با استفاده از روشهای گوناگون روشنایی بخشید. اما با نصب چراغهای کوچک در پایین طبقههای کابینتها میتوان آشپزخانه را روشن کرد و در صورت شیشهای بودن طبقات کابینتها، یک لامپ در قسمت فوقانی و یک لامپ در قسمت پایین کابینت، این کار را میکند.
نورپردازی سقف آشپزخانه، یکی از بخشهای مهم در نورپردازی است که طراح باید زمان زیادی صرف کند تا بتواند نورپردازی زیبا و کاربردی برای آن طراحی کند. در مقاله انواع نورپردازی سقف آشپزخانه درباره این موضوع کامل صحبت کردیم.
اتاقخواب زوجین
آگاهی از تبعات نورپردازی مناسب و اصولی اتاق خواب آسان نیست و تشخیص اینکه نورپردازی اتاق خواب مناسب و اصولی است نیز، سخت است. عواقب نبود نورپردازی مناسب اتاقها عبارتند از: سردرد بعداز خواب، پرخاشگری و بدخوابی و فواید نورپردازی مناسب اتاق نیز حس امنیت و آرامش است. با ایجاد یک شمای نوری انعطافپذیر که مناسب همهی ساعات روز است و حالتی خوشایند در تمامی ساعات شبانهروز به اتاقهای شما میدهد، همه این مشکلات حل میشود. از ویژگی نورپردازی این است که کم و زیاد کردن نور اتاق با یک کلید میسر میشود و به این شکل میتوان فضای روانی خاصی را بر اتاق حکمفرما کرد.
نورپردازی سقفی و عمومی برای اتاقخواب مناسب است و نظافت اتاق را راحت میکند، اما بهتر است نور اصلی در ارتفاع کم و بهصورت موضعی باشد. در واقع میز آرایش، کمدهای لباس، میز پاتختی و دیوار پشت تلویزیون به نور احتیاج دارند. استفاده از چراغهای پایهدار (استند)، آباژور و چراغ برقی برای اتاقخواب بهترین انتخاب است.
اتاقخواب کودک
یکی از مهمترین مسائلی که باید هنگام انتخاب اتاقخواب کودک دقت کرد، وضعیت نور اتاق است. بهتر است اتاقخواب کودک در قسمت جنوب شرقی خانه باشد. به این دلیل که انرژی زندگیبخش در هنگام طلوع آفتاب برای سلامتی کودک مفید است. استفاده از چراغهای بیشتر برای اتاقهایی که در حالت عادی تاریک هستند، ضروری بهنظر میرسد. یادتان باشد که وجود نور کافی برای اتاق بچههای مدرسهای شما لازم است تا در هنگام انجام تکالیف اذیت نشوند. نور کوچک و بزرگ، درسخوان و غیردرسخوان ندارد و عنصری حیاتی است.
حمام و سرویسهای بهداشتی
نورپردازی سرویس بهداشتی و حمام بسیار ساده است که صرفا با نصب یک چراغ سقفی میسر است و میزان اهمیت آن پایین است. همچنین استفاده از چراغ دیواری در کنار آینه، علاوهبر چراغهای سقفی که محیط را روشن میکنند، الزامی است. لازم است بدانید که استفاده از چراغهای فلورسنت، برخی از رنگها را تغییر میدهد و تصویری غیرواقعی از شما در آینه نشان میدهد.
برای نورپردازی دکوراسیون داخلی لازم نیست همه چیز را در مورد نور بدانید یا برای آن هزینههای زیادی کنید تا اتاقها سبک و سرزنده به نظر برسند. شما باید مقدمات اصول نورپردازی در دکوراسیون داخلی را که همان اصول اولیه نورپردازی کاربردی و تزئینی و نحوه دریافت کمک برای برنامهریزی و خرید نورپردازی است، بدانید. برای دانستن این موارد بهتر است نگاهی به مقاله اصول نورپردازی در دکوراسیون داخلی بیندازید.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم بهطور دقیق و کامل تأثیر نورپردازی را بر معماری و دکوراسیون داخلی بررسی کنیم. به همین منظور، ابتدا تکنیکهای کلی نورپردازی داخلی را شرح دادیم و در ادامه به بررسی و اهمیت تأثیر نورپردازی در معماری و دکوراسیون داخلی پرداختیم. پس از آن هم تأثیر نورپردازی را بر هرکدام از قسمتها و فضاهای منزل بیان کردیم.
سؤالات متداول
اهداف نورپردازی در معماری داخلی چیست؟
این اهداف عبارتند از: ایمنی، بهبود فضا برای انجام کارهای روزانه، ارتقای ظاهری محیط برای تبلیغات، تاکید و تمرکز خاص بر روی یک مجسمه یا اثر هنری خاص و همچنین زیبایی و جذابیت محیط داخلی.
نورپردازی در معماری آتلیهای از چه اصول و اهدافی پیروی میکند؟
این اصول عبارتند از: کنتراست روشنایی بین شیء و محیط اطراف، تنظیم زاویه گسترش پرتوهای نور، تنظیم و انتخاب نور و لامپ مناسب، تنظیم موقعیت پروژکتورها، تنظیم و تعدیل درخشش و روشنایی پسزمینه و تأمین عوامل نگهدارنده.
آیا نورپردازی داخلی میتواند اثرات منفی روی پوست بگذارد؟
بله، تحقیقات نشان داده است که نور فلورسنت بر اساس فاصله لامپ از سطح بدن و صورت، میتواند قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش را تا ۳درصد افزایش دهد. اگر فاصله لامپ کم باشد، نور و گرمای ساطعشده میتواند شرایط پوست را تحتتأثیر قرار دهد و وضعیت افراد حساس را بدتر کند.