آیا استفاده از نور بنفش در فرایند نوردهی گیاه مؤثر است؟ بسیاری از افراد تمایل زیادی برای نگهداری گل‌وگیاه در منزل خودشان دارند، اما باتوجه‌به شکل و فضای کم آپارتمان‌های امروزه، ممکن است مشکل زیادی برای تأمین نور گیاهان خود داشته باشند. بنابراین به‌جای نور آفتاب باید به فکر منبع نور دیگری باشند و برای انجام این کار می‌توانند از نوعی لامپ مناسب رشد گیاه استفاده کنند.
یکی از لامپ‌های مخصوص رشد گیاهان، لامپ‌های با نور بنفش هستند که کاربرد بسیاری در رشد گیاهان آپارتمانی و پرورش گیاهان باغ و همچنین میوه‌ها دارند. باتوجه‌به این مقدمه، ما در این مقاله قصد داریم به بررسی تأثیر نور بنفش روی رشد گیاهان بپردازیم. اگر شما نیز می‌خواهید بدانید که نور بنفش برای گیاه چه فوایدی دارد، با ما همراه باشید.
تأثیر انواع نور بر روی رشد گیاهان
یکی از مؤثرترین نورها بر رشد گیاهان نور بنفش است که ترکیبی از نورهایی با رنگ قرمز و آبی است، اما نورهای زرد و سبز تأثیر بسیار کمی در رشد گیاهان دارند. هنگامی که بذرها کاشته می‌شوند و در حال جوانه زدن هستند، تاباندن نور آبی به آن‌ها می‌تواند بر رشد کلروفیل تأثیر به‌سزایی داشته باشد. زمانی که گیاه رشد بیشتری می‌کند و به مرحله گل دادن و میوه دادن می‌رسد، وجود نور آبی و قرمز برای آن بسیار ضروری است. حال در این موقعیت، زمان استفاده از نور بنفش است که علی‌رغم کمک به رشد گیاه، منجر به طراوت رنگ و خوش‌بویی آن می‌شود. گیاهان زمانی بهترین رشد را دارند که در معرض نوری قرار گیرند که تاحدامکان مشابه نور طبیعی خورشید است و دمایی بین ۲۷۰۰ تا ۷۰۰۰ کلوین دارد.
در زمان‌های قدیم، پرورش‌دهندگان گل‌وگیاه از ال‌ای‌دی‌های قرمز و آبی‌رنگ استفاده می‌کردند تا طیف کاملی از نور را به گیاهان بدهند که برای رشد به آن نیاز دارند. خوب است بدانید که بهترین طول موج نور مرئی برای فتوسنتز بین محدوده آبی ( ۴۲۵تا۴۵۰ نانومتر) و محدوده قرمز (۶۰۰ تا۷۰۰ نانومتر) قرار دارد، بنابراین، بهترین منابع نور برای فتوسنتز باید نورهایی را در محدوده آبی و قرمز ساطع کنند؛ مانند نور بنفش.
از جذاب‌ترین کارهایی که حس طراوت و تازگی به انسان‌ها می‌دهد، نگهداری گل‌ها و گیاهان است. اگرچه درگذشته نگهداری گل‌ها و گیاهان صرفاً به دلیل علاقه‌مندی صوت می‌گرفت، اما امروزه گل‌وگیاه جزو لاینفک دکوراسیون منازل و ساختمان‌ها شده است. این مسئله موجب اهمیت یافتن تأمین نور گیاهان و بالاخص گیاهان آپارتمانی شده است. اگر علاقه‌مند به گیاهان آپارتمانی هستید و افزایش طول عمر این گیاهان برای شما اهمیت دارد، پیشنهاد می‌کنیم سری به مقاله نور مصنوعی برای گیاهان چه کاربردی دارد؟ بزنید.
برای رشد گیاهان نور لامپ بنفش بهتر است یا نور سفید؟
اصولاً برخی از طیف‌های نور آفتاب هستند که بر رشد گیاهان تأثیر به‌سزایی دارند و این طیف‌ها عموماً با رنگ‌های آبی و قرمز مشاهده می‌شوند. از آن جایی که این دورنگ تأثیر اصلی را در رشد گیاهان دارند، هر لامپ رشد باید طیفی از این رنگ‌ها را داشته باشد، بنابراین باتوجه به این که ترکیب این دورنگ می‌شود رنگ بنفش، استفاده از لامپ‌هایی با رنگ بنفش بر رشد و میوه‌دهی گیاهان بسیار اثرگذار است. در ادامه به تأثیر نور سفید و نور بنفش بر رشد گل‌ها و گیاهان خواهیم پرداخت.
تأثیر نور سفید بر رشد گیاهان
تحقیقات تازه‌ای در زمینه نباتات نشان می‌دهد که نور سفید نیز تأثیر به‌سزایی بر روی رشد گیاهان دارد. البته این تحقیقات همان مشاهدات تجربی انسان را تأیید می‌کند، چرا که انسان به تجربه دریافته بود که نور خورشید که مشابه نور سفید است، روی رشد گیاهان بسیار تأثیر دارد. نباتات از رنگ سفید برای ساخت کلروفیل بهره می‌برند. بعد از آن کلروفیل در برگ گیاه با کمک دی‌اکسیدکربن و انرژی نور سفید، تبدیل به گلوکز و اکسیژن می‌شود که همچنین در کنار آن، رنگ‌دانه سبز برگ و ساقه با کمک نور سفید تولید می‌شود. اما این تحقیقات جدید مشکلات جدی دارد، به عبارتی در این تحقیقات، نور سفید تنها با نور قرمز و نور آبی به‌طور جدا مقایسه شده و از مقایسه با نور بنفش خودداری شده است.
میزان نیاز گیاهان به نور متفاوت است. برخی از گیاهان به نور کمی برای رشد نیاز دارند و برخی از گیاهان به نور نسبتا زیادی برای رشد نیاز دارند. اگر تمایل دارید با گیاهانی که به نور زیادی نیاز دارند، آشنا شوید، به مقاله گیاهان با نور زیاد سر بزنید.
تأثیر نور بنفش بر رشد گیاهان
در بالا گفتیم که کاربرد نور قرمز افزایش قدرت میوه‌دهی و گل‌دهی گیاهان بوده و کاربرد نور آبی تقویت اندام گیاه و افزایش طول آن است. نور بنفش ترکیبی از دورنگ قرمز و آبی است و بخشی از کاربردهای هرکدام از آن‌ها را در خود دارد. نور بنفش از قوی‌ترین طیف‌های نوری است و هنگامی که به ساقه و برگ گل‌ها و گیاهان می‌تابد، انرژی و توانایی آن‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. نقش این گیاه تشکیل طعم و مزه و عطر خوش گیاهان و میوه‌ها است. همچنین این نور باعث افزایش آنتی‌اکسیدان سبزی‌ها و میوه‌ها نیز می‌شود.
از آن جا که برای رشد گیاهان هر محیط و هر میزان نوری مناسب نیست، از نور مصنوعی برای این منظور استفاده می‌شود. وسیله‌ای که نور مناسب و موردنیاز رشد گیاه را تأمین می‌کند را چراغ رشد گیاه می‌گویند. برای اطلاع از چیستی چراغ رشد گیاه و کاربردهای این چراغ، توصیه می‌کنیم که مقاله چراغ رشد گیاه چیست؟ را مطالعه کنید.
انواع لامپ‌های تأثیرگذار بر رشد گیاه با نور بنفش
لامپ‌های با نور بنفش در انواع زیادی دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً باغبان‌ها و گل‌خانه دارها از آن‌ها استفاده می‌کنند. این لامپ‌های عبارت‌اند از:
۱. لامپ تخلیه گازی ویژه رشد گیاه
۲. لامپ فلورسنت ویژه رشد گیاه
۳. لامپ هالوژن ویژه رشد گیاه
۴. لامپ ال‌ای‌دی ویژه رشد گیاه
۵. لامپ رشته‌ای ویژه رشد گیاه
کدام طیف رنگ بهتر از رنگ بنفش است؟
تا این جای کار به رنگ قرمز و آبی و ترکیب آن‌ها یعنی بنفش و تأثیر آن‌ها بر رشد گیاهان پرداختیم، اما واضح است که گیاهان و درختان به انواع رنگ‌ها برای رشد و میوه‌دهی نیاز دارند. باتوجه به آنچه که گفتیم بهترین رنگ نور، رنگ بنفش است، اما رنگی که بتواند تمام خواص را به‌طور کامل به گیاه انتقال دهد، طیف کامل رنگ‌هاست.
تاثیر پرتوهای ماورا بنفش
در ال‌ای‌دی بنفش مخصوص رشد و نمو گیاه، پرتوهای ماورا بنفش و مادون‌قرمز نیز موجود است که در رشد و نمو گیاهان تأثیر به‌سزایی دارد. البته لازم به ذکر است که تمام ال‌ای‌دی‌های بنفش از کیفیت لازم برخوردار نیستند و لازم است پیش از خرید لامپ بنفش، دقت لازم را به خرج دهید و با کارشناسان مربوطه مشورت کنید. گیاهان در معرض نورهای ال‌ای‌دی معمولی نیز رشد خواهند کرد. چراغ‌های رشد چندان خاص نیستند، بلکه آن‌ها فقط قوی‌تر هستند. نور روشن باعث رشد گیاهان می‌شود؛ خواه به‌عنوان چراغ رشد در بازار عرضه شوند یا از جانب خورشید ساطع شود.
در دنیای امروز توجه ویژه‌ای به کشت عمودی گیاهان با لامپ‌های ال‌ای‌دی شده است و به‌زودی این روش کشت گیاهان در سراسر دنیا فراگیر می‌شود. استفاده از طیف‌های مختلف و فراوان لامپ‌های ال‌ای‌دی موجب می‌شود که فضای کشت گیاهان بسیار منعطف شود و ضمن آن بهره‌وری کاری این نوع لامپ‌های از سایر لامپ‌ها بیشتر بوده و باعث به‌صرفه و اقتصادی‌بودن کشت گیاهان به شکل تجاری و یا حتی در خانه می‌شود. فرکانس کاری و طول موج‌های متنوع نور لامپ‌های ال‌ای‌دی، این لامپ‌ها را مناسب‌ترین گزینه جهت کشت گیاهان کرده است.
اگر می‌خواهید اطلاعات جامع و کامل‌تری در مورداستفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی در زمینه کشت گیاهان به‌دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم سری به مقاله کاربرد LED در تأمین نور برای رشد گیاهان بزنید.
تأثیرات منفی نور ماورا بنفش بر گیاهان
نور ماورابنفش می‌تواند بر روی دی‌ان‌ای (DNA)، پروتئین‌ها و لیپیدها تأثیرات منفی داشته باشد. آسیب به دی‌ان‌ای ممکن است همواره تأثیرات منفی نداشته باشد و منجر به جهش‌های تکاملی در گل‌ها و گیاهان شود که تنوع بیشتری در ساختار گیاه می‌دهد و ساختار گیاه را قوی‌تر و بادوام‌تر می‌کند که می‌تواند طول عمر گیاه را افزایش دهد. به‌عبارت‌دیگر، تابش نور ماورابنفش می‌تواند باعث مقاومت بیشتر گیاه در برابر اشعه ماورا بنفش شود و این اتفاق دانشمندان را به تحقیقات بسیاری بر ساختار گیاه و نورهای تابنده‌شونده به آن، واداشته است.
اگر که لایه ازن نازک شود، اشعه فرابنفش مضر می‌تواند به زمین بتابد و به گیاهان و دی‌ان‌ای آن‌ها ضررهای بسیاری وارد کند. البته این اتفاق لزوماً بد نیست، چرا که نور ماورا بنفش می‌تواند باعث مقاوم‌تر شدن گیاهان شود و آن‌ها در مناطق خشک و بی‌آب‌وعلف، دوام بیشتری داشته باشند.
ضمناً نگرانی‌هایی راجع به تأثیرات منفی نور ماورا بنفش بر چشم و جسم انسان‌ها وجود دارد و افرادی که در گلخانه‌ها کار می‌کنند و یا برای نگهداری گل‌وگیاه در منزل خود از ال‌ای‌دی بنفش استفاده می‌کنند، ممکن است در معرض خطرات بسیاری باشند. تحقیقات نشان داده است که این نگرانی‌ها بی‌مورد است و استفاده از لامپ‌ها و ال‌ای‌دی با نور بنفش، تأثیری منفی بر سلامت انسان و حیوان ندارد.
این روز‌ها که بسیاری از افراد آپارتمان‌نشین هستند، انسان‌ها برای ایجاد شادابی و طراوت در خانه‌های خود به پرورش گل‌ها و گیاهان آپارتمانی می‌پردازند. ازآنجاکه آپارتمان‌ها معمولاً از نور طبیعی خورشید کم‌بهره هستند، برای پرورش گل‌ها و گیاهان از منابع جایگزین نور استفاده می‌کنند. اگر می‌خواهید با این منابع آشنا شوید، پیشنهاد ما این است که مقاله جایگزین نور آفتاب برای گل را مطالعه کنید.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم ویژگی‌های نور بنفش و تأثیرات آن بر رشد و نمو گل‌ها و گیاهان بپردازیم. ما نشان دادیم که نور بنفش تأثیر به‌سزایی در رشد گیاهان دارد و استفاده از آن می‌تواند به پرورش و میوه‌دهی کمک بسیاری کند. شما می‌توانید در بازار لامپ‌های ال‌ای‌دی با نور بنفش مختلفی مشاهده کنید و اقدام به خرید مورد مناسب گیاه یا باغ خود کنید.
سؤالات متداول
کدام نور برای رشد گیاه مناسب‌تر است؟
گیاهان زمانی بهترین رشد را دارند که در معرض نوری قرار گیرند که تاحدامکان مشابه نور طبیعی خورشید است و دمایی بین ۲۷۰۰ تا ۷۰۰۰ کلوین دارد. در زمان‌های قدیم، پرورش‌دهندگان گل‌وگیاه از ال‌ای‌دی‌های قرمز و آبی‌رنگ استفاده می‌کردند تا طیف کاملی از نور را به گیاهان بدهند که برای رشد به آن نیاز دارند.
چه رنگ نوری برای فتوسنتز بهتر است؟
بهترین طول موج نور مرئی برای فتوسنتز بین محدوده آبی (۴۲۵ تا۴۵۰ نانومتر) و محدوده قرمز (۶۰۰ تا۷۰۰ نانومتر) است. بنابراین، بهترین منابع نور برای فتوسنتز باید نورهایی را در محدوده آبی و قرمز ساطع کنند؛ مانند نور بنفش.
آیا چراغ‌های ال‌ای‌دی معمولی بر رشد گیاهان تأثیر مثبت دارند؟
بله! گیاهان در معرض نورهای ال‌ای‌دی معمولی نیز رشد خواهند کرد. چراغ‌های رشد چندان خاص نیستند، بلکه آن‌ها فقط قوی‌تر هستند. نور روشن باعث رشد گیاهان می‌شود، خواه به‌عنوان چراغ رشد در بازار عرضه شوند یا از جانب خورشید ساطع شود.