ساختار لامپ به‌عنوان یک منبع نوری و روشنایی مصنوعی و ساخت دست بشر، ساختاری نسبتاً ساده دارد. احتمالاً برای شما هم این سؤال پیش‌آمده که هر بخش از لامپ چه کاری انجام می‌دهد. در یکی دیگر از مقاله‌های مجله بروکس قصد داریم تا با بررسی تمام قسمت‌های یک لامپ این سؤال را پاسخ داده و اجزای سازنده لامپ را تشریح کنیم. همراه ما باشید.
لامپها گونه‌های مختلفی دارند که هر کدام کاربرد ویژه و منحصر به خود را دارند. اما اکثر لامپها از بخش‌های ثابتی از جمله حباب، اتصالات، خازن، و مدارات راه‌انداز تشکیل می‌شوند. هر کدام از این بخش‌ها وظیفه‌ی مشخصی دارند و وقتی در کنار قرار هم می‌گیرند، باعث تبدیل انرژی الکتریکی به نور می‌شوند. پیش از بررسی انواع لامپ و ساختار آن به یکی از جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین مباحث پیرامون لامپ‌های الکتریکی می‌پردازیم.
لامپ را چه کسی اختراع کرد؟
نیکولا تسلا و توماس ادیسون دو دانشمند بودند که هرکدام تأثیر بسیار زیادی در اختراع لامپ داشتند. البته دانشمندان زیاد دیگری بودند که هرکدام به نوع خود تأثیر به‌سزایی در اختراع لامپ رشته‌ای یا لامپ ادیسونی داشتند. شیوه‌ی اولیه برای اختراع لامپ، ایجاد یک قوس الکتریکی بود که هنوز هم در برخی از گونه‌های لامپ از آن استفاده می‌شود.
در واقع باید گفت که ادیسون اولین نفری بود که ایده لامپ را تجاری‌سازی کرد. درست است که در فرهنگ عامه از توماس ادیسون به‌عنوان مخترع لامپ الکتریکی یاد می‌شود اما افراد بسیار زیادی بودند که در طول تاریخ تلاش کردند تا منبع روشنایی مصنوعی و ثابتی بسازند و هرکدام در جایگاه خود کمک بسیار زیادی به مسیر اختراع و تولید لامپ کردند.
بشر از ابتدای تاریخ همیشه به دنبال روشنایی و تولید نور مخصوصاً در شب بوده است. برای اطلاعات بیشتر در این خصوص می‌توانید مقاله تاریخچه روشنایی قبل از تولید الکتریسیته را مطالعه کنید.
انواع لامپ
لامپها انواع مختلفی دارند که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
لامپ رشته‌ای
لامپ‌های رشته‌ای نوعی از لامپها هستند که از رشته‌های تنگستن، مس یا سرب در آن استفاده شده است. استفاده از این رشته‌های فلزی در سال ۱۹۲۰ رایج شده و تاکنون نیز در کشورهایی از جمله ایران ادامه دارد. بیشتر انرژی دریافت شده توسط این نوع لامپها به گرما تبدیل شده و درصد کمی از انرژی تبدیل به نور می‌شود. لامپ‌های رشته‌ای به دلیل مصرف بسیار بالای برق و بازدهی نوری کم، به مرور در حال خروج از رقابت بین لامپ‌های موجود در بازار هستند.
لامپ فلورسنت
لامپ فلورسنت در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای، مصرف بسیار کمتر و در عوض بازدهی بسیار بالایی دارند. لامپ‌های فلورسنت برای روشن شدن، نیاز به مداری راه‌انداز دارند که انرژی لازم برای روشن شدن آن را تأمین می‌کند. لامپ‌های مهتابی و کم‌مصرفی که در ایران شناخته می‌شوند، فلورسنت هستند. از مزایای دیگر این لامپها، طول عمر طولانی آن‌ها است که در مقایسه با نمونه‌های قبلی، فلورسنت را بسیار کارآمد می‌کند.
لامپ هالوژن
لامپ هالوژن در ابعاد کوچک‌تری نسبت به نمونه‌های قبلی به بازار عرضه شدند و دلیل آن نیز بالابردن بهره‌ی نوری و کم کردن اتلاف انرژی گرمایی است. البته لامپ‌های هالوژن در اکثر مواقع مصرف برق بالایی دارند اما در عوض عمر و کارکرد طولانی‌ای دارند. به‌طورکلی از هالوژن‌ها بیشتر در نوپردازی و به‌عنوان لامپ تزیینی استفاده می‌شود.
اگر علاقه‌مند به آشنایی با مفاهیم نورپردازی هستید، می‌توانید مقاله انواع تکنیک‌های نورپردازی را مطالعه کنید.
لامپ‌های ال‌ای‌دی
لامپ‌های ال‌ای‌دی امروزه با استقبال بسیار زیادی همراه هستند و دلیل این استقبال، بازده و خروجی این نوع از لامپها است. ال‌ای‌دی‌ها معمولاً عمر بسیار طولانی‌ای داشته و قابلیت استفاده در محیط‌های گوناگون را دارند. قیمت این نوع لامپها در مقایسه با نمونه‌های قبلی بالاتر است، اما این افزایش قیمت باتوجه‌به مصرف کم برق و عمر طولانی لامپ توجیه اقتصادی دارد.
اجزای تشکیل دهنده لامپ
لامپ‌های رشته‌ای ساختار پیچیده‌ای ندارند و از سه بخش کلی پایه، رشته و حباب تشکیل می‌شوند. این سه عنصر در اکثر لامپ‌هایی که وجود دارند، ثابت هستند. در واقع این سه بخش یادگاری از دورانی است که لامپ اختراع و برای عموم عرضه شد. اولین بخشی که باید بررسی کنیم، پایه است.
پایه
پایه قسمت فلزی لامپ است که وظیفه‌ی انتقال برق به داخل مدارهای لامپ را برعهده دارد. یک لامپ رشته‌ای را در نظر بگیرید، منظور از پایه همان سرپیچ لامپ است. مدارهای الکتریکی موجود در لامپ، برق موردنیاز خود را از دو اتصال فلزی که در انتهای پایه لامپها قرار دارند، دریافت می‌کنند.
رشته
رشته همان فلزی است که وقتی به لامپ نگاه می‌کنید در وسط لامپ، آن را می‌بینید. این رشته‌ها معمولاً از فلزاتی مثل تنگستن، مس و سرب ساخته شده و ساختاری دوار دارند. مارپیچ‌بودن رشته‌ها باعث می‌شود تا جریان برق رسیده به آن، موجب درخشش و نوردهی بیشتر لامپ شود. رشته‌های به‌کار رفته در لامپ نقطه ذوب بسیار بالایی دارند و آب نخواهند شد اما ضربه‌ی شدید به لامپ باعث پاره شدن این رشته‌های نازک می‌شود.
حباب
حباب یا شیشه در نگاه اول لایه‌ی محافظ رشته‌هاست، درصورتی‌که محافظت از رشته‌ها فقط یکی از وظایف آن است. همان‌طور که می‌دانید انرژی الکتریکی وارد شده به لامپ موجب درخشش رشته‌های درون آن می‌شود. این درخشش علاوه بر نور، مقدار بسیار زیادی گرما نیز تولید می‌کند. اگر این گرما در معرض اکسیژن قرار گیرد، شعله‌ی آتش شکل گرفته و عملکرد لامپ با اختلال روبرو می‌شود. به همین علت درون حباب‌های لامپ با گازهایی مثل آرگون پر شده تا هم از سوختن رشته‌ها و سیم‌های داخل لامپ جلوگیری شود و هم عمر شیشه بالاتر رود. در واقع حباب شیشه‌ای بیشترین تأثیر را در عملکرد بهینه لامپها دارد.
اگر برایتان سؤال پیش آمده که چرا لامپ‌های خانه شما زودبه‌زود می‌سوزند، مقاله‌ی چرا لامپ زود می‌سوزد؟ را مطالعه کرده و پاسخ سؤالتان را پیدا کنید.
کلام آخر
لامپها از سه بخش اصلی تشکیل می‌شوند. پایه، رشته و حباب این سه بخش هستند. البته لامپ‌های مختلف با توجه به تکنولوژی ساختشان ممکن است بخش‌های دیگری نیز مثل مدار راه‌انداز یا استارتر داشته باشند.
بروکس به‌عنوان یکی از معتبرترین تولیدکننده‌های لوازم روشنایی، انواع لامپها را در سبد محصولات خود دارد. با مراجعه به بخش فروشگاهی سایت و یا مراجعه حضوری به الکتریکی‌های سراسر کشور می‌توانید محصولات بروکس را خریداری کرده و در منزل یا محیط کار استفاده کنید.
سؤالات متداول:
در صورت آسیب‌دیدگی حباب، آیا لامپ همچنان قابل‌استفاده است؟
اگر حباب لامپ بشکند و یا هر نوع آسیب دیگری ببینید که باعث خروج گازهای درون آن شود، عملاً لامپ قابل‌استفاده نخواهد بود و ممکن است تلاش برای روشن‌کردن آن با خطراتی همراه باشد.
اگر به لامپ‌های رشته‌ای ضربه بزنم، چه اتفاقی می‌افتد؟
ضربه به لامپها اگر به‌حدی باشد که موجب شکستگی حباب و یا پاره شدن رشته‌های درون لامپ شود، عملاً کارایی لامپ را از بین برده و باعث سوختن لامپ می‌شود.