تاریخچه لامپ

لامپ و روشنایی این روزها یکی از ضروری‌ترین پدیده‌ها در زندگی مدرن هستند. شاید حتی تصور زندگی بدون روشنایی، دیگر برای هیچ‌کدام از ما ممکن نباشد. لامپ‌ها در حقیقت یکی از اجزای جدانشدنی در روزگار ما هستند و به‌ دلیل ایجاد رفاه اهمیت زیادی نیز دارند.

لامپ‌هایی که امروز در خانه‌های ما به فضا روشنایی می‌بخشند، نمونه‌هایی مدرن و متفاوت از لامپ‌های تولید شده در ابتدای تاریخ روشنایی هستند. در حقیقت با گذشت زمان، لامپ‌ها نیز مسیری تکاملی را به دست دانشمندان پیموده‌اند و حالا در یکی از پیشرفته‌ترین اشکال در اختیار ما قرار دارند.

تاریخچه لامپ و مسیر ابداع آن از گذشته تا امروز فراز و نشیب زیادی داشته و به دانشمندان و دوره‌های زیادی رسیده است. اگر این مسیر جذاب را نمی‌دانید، ادامه مطلب را از دست ندهید. در این مقاله از مجله بروکس سرگذشت این پدیده کاربردی و ضروری را به شما خواهیم گفت.

اختراع اولین منبع روشنایی تاریخ

شاید اگر از شما بپرسند که اولین لامپ در دنیا توسط چه کسی اختراع شد، با اطمینان از ادیسون نام ببرید. نامی که بیش از همه مخترعان دیگر در تاریخ آورده شده و عده زیادی هنوز هم تصور می‌کنند اولین شخصی که منبع روشنایی را ایجاد کرد، ادیسون بوده است.

اگرچه این دانشمند توانست یک‌قدم بزرگ در تاریخ بردارد، اما جهان قبل از ادیسون نیز چندان بدون روشنایی نبود. حقیقت این است که اولین و ساده‌ترین چراغ در حدود ۷۰ هزار سال قبل از میلاد اختراع شد. این چراغ یک سنگ توخالی، پوسته یا سایر اجسام طبیعی عمق دار بود که با خزه یا مواد مشابه پر شده بود. فضای درون این اجسام را معمولاً با چربی‌های حیوانی پر می‌کردند و آن را مشتعل می‌کردند. این وسیله می‌توانست ساعت‌ها روشنایی با محدوده نسبتاً خوبی را ایجاد کند.

اگرچه این وسیله در دوره محدودی از تکامل دوران و انسان‌ها قابل‌استفاده و پذیرش بود، اما به یک الگو برای نسل بعد تبدیل شد. پس از آن، انسان‌ها با استفاده از سنگ‌های آلاباستر و اشیای فلزی تقلید از اشکال طبیعی و نمونه‌های بدوی را آغاز کردند.

کمی بعد فتیله‌ها برای کنترل میزان نور ایجاد شده نیز به ساختار لامپ‌های دست‌ساز اضافه شدند. حالا دیگر لامپ‌های بدوی به سر و شکلی قابل‌قبول در زمان خود رسیده بودند. تا اینکه یونانیان شروع به ساخت لامپ‌های سفالی برای جایگزینی با منابع نور دستی کردند. کلمه چراغ از کلمه یونانی lampas به معنی مشعل گرفته شده است.

اولین منبع الهام دانشمندان برای ایجاد روشنایی، نور طبیعی روز بود. هنوز هم با وجود اختراع لامپ، بسیاری از متخصصان نورپردازی به دنبال راه‌هایی برای ترکیب رنگ نور طبیعی با انواع لامپ هستند. برای اینکه از نقش نور در زندگی بیشتر بدانید، حتماً مقاله جایگاه نور طبیعی بر زندگی انسان را بخوانید.

چراغ روغنی

یکی از گام‌های بزرگ برای ایجاد لامپ، در قرن هجدهم برداشته شد. در این زمان مشعل مرکزی اختراع شد که یک پیشرفت عمده در اختراع لامپ به‌حساب می‌آمد. منبع سوخت روشنایی اکنون با استحکام بیشتری در فلز محصور شده بود و یک لوله فلزی قابل تنظیم، برای کنترل شدت سوخت و شدت نور نیز برای آن ایجاد شد.

تقریباً در همان زمان بود که دودکش‌های شیشه‌ای کوچکی به لامپ‌ها اضافه شدند تا هم از شعله محافظت کنند و هم میزان ورود و خرج جریان هوا به شعله را کنترل کنند. آمی آرگاند شیمی‌دان سوئیسی، اولین مخترع چراغ روغنی با فتیله دایره‌ای توخالی بود که توسط یک محفظه شیشه‌ای احاطه می‌شد.

این محفظه هم برای روشنایی در برابر اتفاقات محیطی مصونیت ایجاد می‌کرد و هم باعث می‌شد تا پخش نور شفافیت بیشتری داشته باشد. همچنین می‌شد با فتیله، شدت نور را در ساعات مختلف روز بالا یا پایین برد. این وسیله در سال ۱۷۸۳ ایجاد شد و یکی از پدیده‌های محبوب و خلاقانه در زمان خود به‌حساب می‌آمد.

لامپ با سوخت طبیعی

اولین چراغ‌های تاریخ، از منابعی مانند سوخت‌های مختلف، روشنایی خود را تأمین می‌کردند. این سوخت‌ها می‌توانست هر پدیده در دسترس افراد باشد. برای مثال سوخت‌های اولیه روشنایی شامل روغن زیتون، موم زنبورعسل، روغن ماهی، روغن نهنگ، روغن کنجد، روغن آجیل و مواد مشابه بود. در همین زمان، چینی‌های باستان گاز طبیعی را در پوست‌هایی که برای روشنایی استفاده می‌شد، جمع‌آوری کردند.

استفاده از گاز طبیعی می‌توانست زحمت کم‌تری برای ایجاد روشنایی داشته باشد و به‌علاوه دوام بیشتری را نیز در روشنایی ایجاد کند. بنابراین با استناد به ایده چینی‌ها، حفاری برای منابع گاز و نفت آغاز شد.

اولین استفاده تجاری از روشنایی گاز در سال ۱۷۹۲ آغاز شد؛ یعنی درست زمانی‌که ویلیام مرداک شیمی‌دان اسکاتلندی، از گاز زغال‌سنگ برای روشنایی خانه خود استفاده کرد. بااین‌حال فریدریش وینزر مخترع آلمانی، اولین فردی بود که در سال ۱۸۰۴ روشنایی بادوام و کاربردی با گاز زغال‌سنگ را ثبت کرد. تا این تاریخ، محصولات روشنایی ساخته شده چندان کاربردی برای عموم مردم نبودند. تا اینکه دیوید ملویل اولین عنوان ثبت اختراع چراغ گاز در ایالات متحده را در سال ۱۸۱۰ دریافت کرد.

سال ۱۸۵۳ یکی از سال‌های به‌یادماندنی در تاریخچه لامپ است، چراکه در این سال برای اولین‌بار چراغ با نفت سفید نیز به دنیا معرفی شد. نفت سفید نوعی از سوخت بود که از نفت استخراج شده مشتق شده بود و آلودگی کم‌تری تولید می‌کرد. هم‌زمان با این اتفاقات، لامپ‌هایی با سوخت زغال‌سنگ و گاز طبیعی نیز در دنیا در حال گسترش بودند.

تاریخچه الکتریسیته و ساخت لامپ

ورود الکتریسیته به زندگی باعث شد تا یک تحول تاریخی ماندگار در زمینه محصولات نور و روشنایی شکل گیرد. انجام تحقیقات بر الکتریسیته یک فرایند اتفاقی نبود بلکه از همان زمانی که چراغ‌های گازی و نفتی رواج پیدا کرده بودند، تعدادی از دانشمندان در حال مطالعه و انجام آزمایش‌هایی بر جریان الکتریسیته بودند.

برای مثال سر همفری دیوی شیمی‌دان بریتانیایی، اولین لامپ با قوس الکتریکی را در سال ۱۸۰۱ اختراع کرد. ساختار این لامپ چندان پیچیده نبود. در حقیقت لامپ با اتصال دو میله کربن به منبع کار می‌کرد. دیگر میله‌ها در فاصله مناسب، جریان الکتریکی را از طریق «قوس الکتریکی» که از تبخیر کربن ایجاد می‌شد، عبور می‌دادند و در نتیجه یک نور سفید شدید ایجاد می‌شد.

همه لامپ‌های قوس الکتریکی، برای عبور جریان از انواع مختلف گاز پلاسما استفاده می‌کردند. این گاز کمک می‌کرد تا ولتاژ ضعیفی ایجاد شود و در نتیجه لامپ روشن بماند.

پس از آن، بکرل فیزیک‌دان معروف فرانسوی با بهره‌گیری از آن ساختار، در مورد لامپ فلورسنت در سال ۱۸۵۷ نظریه‌هایی را ارائه کرد.

در صورتی‌که تمایل دارید درباره‎ی سیر تکاملی ساخت لامپ و جزئیات آن بیشتر بدانید، به مقاله‎ی تاریخچه ساخت لامپ مراجعه کنید.

اختراع لامپ برقی

برخلاف تصور عموم، توماس آلوا ادیسون اولین لامپ را اختراع نکرد بلکه او ایده ۵۰ ساله‌ای را بهبود بخشید. پیش از او، هنری وودوارد و متیو ایوان دو مخترعی بودند که لامپ رشته‌ای را ثبت کردند.

شورای ملی تحقیقات کانادا دراین‌باره گزارشی به شرح زیر را منتشر کرده است:

هنری وودوارد به همراه متیو ایوانز در تورنتو، در سال ۱۸۷۵ لامپ رشته‌ای را ثبت اختراع کردند. بااین‌حال نام آن‌ها در تاریخ کم‌تر شنیده شده چراکه متأسفانه این دو کارآفرین نتوانستند سرمایه‌ای برای تجاری‌سازی اختراع خود جمع‌آوری کنند.

توماس ادیسون آمریکایی تقریباً در همان زمان روی همان ایده کار می‌کرد. به همین دلیل حق ثبت اختراع آن‌ها را خریداری کرد. سرمایه برای ادیسون چالشی ایجاد نمی‌کرد چراکه او از سندیکای صاحبان صنایع ۵۰ هزار دلار دریافت کرده بود و این مبلغ در آن زمان می‌توانست برای ثبت اختراع مبلغ قابل‌توجهی باشد.

مخترع لامپ

به‌هرحال چراغ اختراعی توماس ادیسون، اولین لامپ رشته‌ای موفق تجاری شد. ادیسون مجوز ثبت اختراع ایالات متحده را برای تولید انبوه لامپ رشته‌ای در سال ۱۸۸۰ دریافت کرد؛ اختراعی که هنوز هم به‌طور منظم در خانه‌های ما استفاده می‌شود.

در این روزها آن‌قدر محصولات روشنایی متنوع شده که می‌توان یک فضای خاص را با کمک انواع لامپ به نور دلخواه خود رساند. در مقاله انواع تکنیک‌های نورپردازی می‌توانید روش‌های مختلف استفاده از نور را بخوانید.

شروع سیر تکامل لامپ

اگرچه مسیر تولید اولین لامپ سال‌ها طول کشید، اما ادامه یافتن این مسیر بعد از ثبت اختراع ادیسون برای دیگر دانشمندان و طراحان بسیار ساده‌تر شد. هیچ یک از این لامپ‌های زیبا و متنوع امروزی بدون اختراع نور رشته‌ای امکان‌پذیر نبود.

پس از آن طراحان فرصت‌هایی را برای کامل کردن این اختراع و ایجاد انواع چراغ‌های خیابانی، رومیزی، کاربردی و دکوراتیو پیدا کردند. برای مثال این روزها چراغ‌های نئون و فلورسنت در مصارف صنعتی و خانگی بسیار محبوب هستند. همچنین چراغ‌های جیوه‌ای به دلیل رنگ، کارایی و دوام برای ورزشگاه‌ها، کارخانه‌ها و نور خیابان استفاده می‌شوند.

این روزها نیز با پیشرفت تکنولوژی، همچنان تکامل لامپ‌های الکتریکی ادامه دارد و می‌توانید انواع مختلفی از لامپ‌ها را با مواد ساختار متفاوت، منابع قدرت مختلف، رنگ‌های زیبا و برای مصارف مختلف تولید ببینید. در مقاله تفاوت لامپ سفید و مهتابی می‌توانید اطلاعات مفیدی درباره تفاوت رنگ لامپ‌ها به‌دست آورید.

کلام آخر

در این مطلب درباره تاریخچه اختراع لامپ صحبت کردیم. لامپ رشته‌ای در حقیقت یکی از ابتدایی‌ترین لامپ‌های ثبت شده در تاریخ بود که پیش از ادیسون توسط دانشمندان دیگری مانند هنری وودوارد، متیو ایوانز، تسلا و فارادی نیز مورد بررسی قرار گرفته بود. اما در نهایت با ثبت اختراع ادیسون به دنیا وارد شد و حالا یکی از اجزای جدانشدنی از زندگی ما به‌حساب می‌آید.

سؤالات متداول

اولین چراغ کی اختراع شد؟

اولین منبع روشنایی حدود ۷۰ هزار سال قبل از میلاد ایجاد شد که شامل سنگ‌های توخالی با سوخت چربی حیوانی بود.

قبل از الکتریسیته منبع روشنایی لامپ چه بود؟

قبل از کشف الکتریسیته از چراغ‌های گازی و نفتی استفاده می‌کردند. همچنین برای سوخت از روغن‌های حیوانی و موادی مانند روغن زیتون و گیاهان دیگر بهره می‌بردند.

مخترع اولین لامپ که بود؟

نام ادیسون به‌عنوان مخترع اصلی لامپ در تاریخ مطرح شده اما قبل از او نیز دانشمندانی مانند هنری وودوارد به این اختراع دست یافته بودند.