نور از بین عناصر مختلف طراحی جایگاه خاص و ویژه‌ای دارد. نور مصنوعی می‌تواند به‌تنهایی مورد استفاده قرار گرفته یا مکمل نور طبیعی باشد. نور مصنوعی کاربردهای بسیار زیادی در پرورش گیاهان، معماری، طراحی داخلی و نورپردازی دارد که در ادامه این مقاله از مجله بروکس هرکدام را به‌صورت مجزا بررسی خواهیم کرد.
نور مصنوعی یعنی چه؟
همان‌طور که می‌دانید نور چشمه‌هایی در طبیعت دارد. نوری که از این چشمه‌های طبیعی ساطع می‌شود را نور طبیعی می‌نامیم. برای مثال، خورشید بزرگ‌ترین تولیدکننده نور طبیعی در منظومه شمسی است. زمین هم به‌عنوان یک سیاره در این منظومه، نور خورشید را دریافت کرده و از آن بهره می‌برد.
اگر در فضایی نور طبیعی وجود نداشته باشد باید برای ایجاد روشنایی از نور مصنوعی و چشمه‌های نور مصنوعی استفاده کرد. پرکاربردترین چشمه نور مصنوعی در حال حاضر لامپ‌ها هستند. به‌طور خلاصه باید گفت تمام نورهایی که به غیر از نور خورشید یا انعکاس آن مثل ماه باشند، نور مصنوعی هستند. برای اینکه اطلاعات خود را در خصوص انواع نور و چشمه‌های مختلف آن بیشتر کنید، می‌توانید مقاله نور مرئی و نامرئی چیست؟ را در مجله بروکس مطالعه کنید.
نور مصنوعی چه کاربردهایی دارد؟
گفتیم که نور مصنوعی تمام نورهایی را شامل می‌شود که به‌غیر از نور خورشید باشند. این نورها امروزه معمولاً در قالب چراغ‌ها و لامپ‌ها تولید می‌شوند. البته بشر تلاش‌های زیادی را در طول تاریخ برای ایجاد نور انجام داده است که خلاصه این تلاش‌ها را می‌توانید در مقاله تاریخچه روشنایی قبل از تولید الکتریسیته مطالعه کرده و اطلاعات جالبی به‌دست آورید.
نور مصنوعی کاربردهای زیادی در طراحی داخلی، معماری و پرورش گیاهان در آپارتمان‌ها دارد. شاید اگر سری به کلاس دانشجویان معماری زده باشید ساده‌ترین کاربرد نور مصنوعی در آنجا را دیده‌اید.
دانشجویان این رشته و معماران برای کشیدن طرح‌های دقیق از میزهایی استفاده می‌کنند که در زیر صفحه شیشه‌ای آن نورهایی وجود دارد که غالباً از رنگ سفید و لامپ مهتابی هستند. به این میزها، میز نور می‌گویند.
میز نور ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین کاربرد نور مصنوعی در معماری و طراحی است. در ادامه این مقاله قصد داریم تا اهمیت و کاربردهای بیشتر نورهای مصنوعی را در طراحی بررسی کنیم.
طراحی و نورپردازی ساختمان
یکی از مهم‌ترین کاربردهای نور، جلوه بخشیدن به ساختمان‌ها است. استفاده از نور برای این کار نورپردازی نامیده شده که هنر و صنعتی روبه‌رشد در تمام دنیا و ایران است. استفاده بهینه از نور در فضاهای مختلف داخلی و خارجی و طراحی و نورپردازی ساختمان باعث می‌شود تا چشم بینندگان زیبایی بیشتری را دیده و فضاهای کوچک و تنگ، بزرگ‌تر از آن چه هستند، دیده شود.
در گذشته استفاده از نور طبیعی در ساختمان از اهمیت بالایی برخوردار بود، اما با گذشت زمان و شهری شدن سبک زندگی انسان و وجود ساختمان‌های بلند در شهرها، عملاً استفاده تمام و کمال از نور طبیعی ممکن نیست.
راهکاری که برای پرکردن این خلأ مورد استفاده قرار می‌گیرد، نور مصنوعی است. در مقاله نورپردازی در معماری می‌توانید از اطلاعات مفیدی در خصوص نورپردازی و جایگاه آن در زندگی و معماری امروزه مطلع شوید.
روشنایی‌های مصنوعی در ساختمان‌ها انواع مختلفی دارند. از نورپردازی مستقیم گرفته تا نورپردازی غیرمستقیم، نورپردازی پراکنده، تزئینی و … که هر ساختمان و فضا با توجه به نیاز خود از یکی از این نوع نورپردازی‌ها استفاده می‌کند.
برای مثال، در آشپزخانه‌ها و روی میزهای کار می‌توان از نورپردازی مستقیم استفاده کرد. این مدل نورپردازی یعنی نور لامپ طوری تابیده شود که به طور مستقیم به جسم بتابد و در میان راه توسط سقف، دیوار یا کف شکسته نشود.
در نورپردازی غیرمستقیم، منبع نور یا لامپ به‌جای اینکه مستقیماً به جسم بتابد ابتدا به دیوار یا سقف تابیده شده و طیف ملایم‌تری از نور به جسم می‌رسد. این نوع نورپردازی بیشتر در سالن‌های پذیرایی و اتاق‌خواب که نیاز به آرامش و آسایش بیشتری دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نورپردازی پراکنده به معنی تعدد منبع روشنایی در فضا بوده و باعث می‌شود تا طیف نور ملایم و لطیفی به مخاطب و بیننده برسد.
نور مصنوعی برای گیاهان آپارتمانی
یکی دیگر از کاربردهای مهم نور مصنوعی، ایجاد فضای مناسب و درست برای رشد گیاهان آپارتمانی است. افرادی که علاقه‌مند به پرورش گیاه در منزل خود هستند همواره در خصوص تأمین نور مورد نیاز گیاه خود نگرانی و دغدغه دارند. منازل معمولاً نورگیر مناسبی نداشته و این مورد باعث می‌شود که گیاهان به‌عنوان یکی از موجودات زنده که رشد و نمو آن‌ها به نور بستگی دارد، بیشترین آسیب را ببینند. البته بسیاری از این گیاهان به نور غیرمستقیم نیاز دارند که این نیاز از طریق استفاده از نورهای مصنوعی پاسخ داده می‌شود.
نورهایی که طول موج‌های فعال فتوسنتزی برای گیاهان تولید می‌کنند، بهترین گزینه برای رشد گیاهان آپارتمانی بوده و می‌توانند به‌راحتی جای خالی نور خورشید را پر کنند. بهترین لامپ برای پرورش گیاه لامپ‌هایی با نور سفید است، چون گیاهان نور سفید را جذب کرده و از طیف‌های مختلف آن انرژی دریافت کرده و سبز را منعکس می‌کنند.
اولین بار نور مصنوعی برای گیاه در سال ۱۶۰۰ میلادی و در کشور هلند استفاده شد. استفاده از این پدیده در یک گلخانه باعث ایجاد تغییر چشم‌گیری در صنعت پرورش گل و گیاه شده و نور مصنوعی خیلی زود توانست جای خود را در میان فعالان این صنعت باز کند.
پس از آن و در دهه ۹۰ میلادی، استفاده از این نورها در آپارتمان‌ها و به‌منظور رشد گیاهان آپارتمانی نیز رایج شد. شما نیز با تهیه این چراغ‌ها یا ساخت نور مصنوعی برای گیاهان آپارتمانی می‌توانید در منزل خود شروع به پرورش گیاه کنید.
کلام آخر
در این مقاله از مجله بروکس در خصوص نورهای مصنوعی و کاربردهای آن صحبت کردیم. در معماری داخلی انواع نور طبیعی و مصنوعی کاربرد دارد و از نور مصنوعی برای تکمیل نور طبیعی استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد نورهای مصنوعی در طراحی و نورپردازی داخلی است، به‌گونه‌ای که فضای داخل ساختمان را به لحاظ بصری زیباتر کرده و یکی از ارکان مهم و اساسی در هر پروژه معماری و طراحی داخلی به‌حساب می‌آید.
سؤالات متداول:
نور مصنوعی یعنی چه؟
تمام نورهایی که به‌غیر نور خورشید یا انعکاس آن مثل ماه باشند، نور مصنوعی هستند.
مهم‌ترین منبع تولید نور مصنوعی چیست؟
مهم‌ترین و پرکاربردترین منبع تولید نور مصنوعی، چراغ‌ها و لامپ‌ها هستند.
چه لامپی برای پرورش گیاه مناسب است؟
بهترین لامپ برای پرورش گیاه لامپ‌هایی با نور سفید است، چون گیاهان نور سفید را جذب کرده و از طیف‌های مختلف آن انرژی دریافت کرده و سبز را منعکس می‌کنند.